Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

Tit Liviy guvohligicha, 7 ming samnit qul qilib sotilgan. Biroq Italiya 
o‘ziga bo‘ysundirgan qabila va elatlarni erkin qoldirgan, chunki qullar 
mehnati hali u qadar foyda keltirmagan. 
Miloddan avvalgi III asr boshiga kelib, egasi ixtiyoridagi buyum 
sifatida qaralgan qullarni butunlay huquqsiz qilgan yangi qoidalar 
tarkib topdi. Qul uy hayvonini o‘ldirgani yoki mayib qilgani uchun 
bozor narxida jarima solinib, egasi tomonidan to‘langan. Shunday 

---

 
 
326
qilib, huquq normalari rivojida qullar huquqsizligini qonunlashtirish, 
ularni fuqarolar hayoti va siyosiy hayotdan chiqarib tashlashga intilish 
ko‘zga tashlanadi. 
Miloddan avvalgi IV - III asrlarda Rim jamiyatida murakkab sinfiy 
va ijtimoiy tuzum tarkib topgan. Jamiyat erkin kishilar va qullarga 
bo‘lingan. Erkin kishilar o‘z navbatida nobillar (Rim senatida 
senatorlik vazifasini ado etuvchilar), suvoriylar va aholining aksariyati 
qishloq va shahar plebsi: mayda dehqon va shahar hunarmandlariga 
ajralganlar. Erkin kishilar ichida kam huquqli guruhlar - ozodlikka 
chiqarilgan qullar, asoratga solingan shaxslar bo‘lgan. Ulardan 
ba'zilari erkin kishilar bilan qullar o‘rtasida oraliq o‘rin egallaganlar. 
Ozod qilingan qullarning aksariyati kabi huquqlarga ega bo‘lganlar. 
Rimliklar avvalroq ham qullar qo‘zg‘olonlarini bostirishlariga 
to‘g‘ri kelgan. Qullar bu yerda miloddan avvalgi V asr oxiridayoq 
birinchi bor qo‘zg‘olon ko‘tarishga harakat qilganlar. Ikkinchi Pun 
urushidan so‘ng Italiyaga minglab qullar olib kelingan. Miloddan 
avvalgi 198 yilda Latsiyada qullar g‘alayoni, 196 yili Etruriyada, 185 
yili Italiya janubida, Apuliyada qullar qo‘zg‘olon ko‘tarishga 
uringanlar. Kichik qo‘zg‘olonlar osonlik bilan bostirilgan. Ammo 
markaziy va janubiy Italiya, ayniqsa, Sitsiliya orolida qullar 
ommasining ko‘payib borishi bilan miloddan avvalgi II asrning 
uchinchi choragida qullarning ozodlik harakati keskin kuchaygan. 
Miloddan avvalgi 150 - 130 yillarda rimliklar qullar qo‘shinini 
to‘ldirish maqsadida Pireney yarim orolida iber qabilalariga qarshi 
urush olib borganlar.