Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

Falsafa. Kichik Osiyo yunon shaharlarining hunarmandchilik va 
savdo - sotig‘ining taraqqiy etishi, shahar aholisining roli oshib borishi 
natijasida mafkura ko‘rinishi ham o‘zgardi. Yunonlar endi olamning 
diniy izohi bilan qanoatlanmay, savollarga moddiy olamdan javob 
izlaydilar. Mafkuraviy (diniy) va materialistik qarashlar o‘rtasida 
kurash boradi va uning jarayonida miloddan avvalgi VII - VI asrlarda 
materialistik falsafa paydo bo‘ladi. Bu ilk falsafa stixiyali yoki 
ibtidoiy materializm deb ham ataladi. Miletlik Fales dastlabki ana 
shunday faylasuf bo‘lish bilan birga fizik va matematik ham bo‘lgan. 
U butun olamning asosi - suv deb izohlagan. Uning ta'limotiga ko‘ra, 
butun olam suvdan paydo bo‘lgan va shuning uchun butun 
mavjudotning negizi suvdir. Falesning shogirdlaridan biri - 
Anaksimen, birlamchi materiya, ya'ni “apeyron” butun mavjudot 
ibtidosidir deb hisoblagan. 
Anaksimandr olamning asosi - havo, “efir”, u butun mavjudotga 
singib, olam undan kelib chiqqan deb ta'lim beradi. Faylasuf Geraklit 
olam olovdan paydo bo‘lgan deb hisoblagan: “Olam - abadiy 
alangalanib va abadiy so‘nib turadigan olovdir”. Geraklit Efes 
shahrida yashagan va o‘z falsafasini shu yerda yaratgan. Bugungi 
kunda uni birinchi dialektik deb hisoblashadi. Darhaqiqat, Geraklit 
ta'limoti yerda buyumlar yo‘q, balki yuz berib turadigan jarayonlar bor 
deb uqtiradi. Geraklitning bosh qoidasi: “Hamma narsa oqib turadi, 
har narsa o‘zgaradi”. “Ayni bir daryoga ikki marta tushib bo‘lmaydi, 
chunki birinchi tushganingizda suvning bir xil zarralari oqsa, ikkinchi 
marotaba suvning boshqa zarralari oqadi”. 

---

 
 
307