Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

XX asr 70-yillarning o‘rtalarida amerikalik V.A.Ferservis 
ekspeditsiyasi Karachidan 40 km uzoqlikdagi Allohdinoda qazilmalar 
                                                 
1
 Z. Romek, Cenzura a nauki historyczne w Polsce 1944-1970 [Censorship and 
Historical Science in Po- 
land 1944-1970], Warsaw 2010. The author devoted his whole work to the 
analysis of implementation  
of Soviet model of history writing in Poland, with special emphasis put on the 
role of censorship. 

---

 
 
181
amalga oshirdi
1
. Ilk marotaba 2800 kv.m. maydonda turar joylar 
aniqlanib, ochildi. 
Hozirgi vaqtga kelib yuzlab manzilgohlar xaritaga kiritilishi 
mumkin. Qazish ishlari keng maydonda olib borildi. Kalibangan, 
Latxal, Rangpur, Xarappa madaniyatini ochish va o‘rganish 
favqulotda muhim ilmiy ahamiyatga ega. 4000 yil avval bu yerda 
butun dunyo sivilizatsiyasi Mesopotamiya va qadimgi Misr kabi 
taraqqiy etgan madaniyat o‘choqlaridan qolishmaydigan va ba'zi 
jihatlari ulardan ustun bo‘lgan madaniyat mavjud edi. Shunday qilib, 
Hindiston Eron, O‘rta Osiyo, Markaziy Osiyo, Mesopotamiya, Misr 
kabi sivilizatsiyasi rivojlangan o‘lkalardan biri bo‘lgan. Hind 
vodiysidagi qazilmalar mamlakatda hind - oriy qabilalarining 
kelishiga qadar yuzaga kelgan hind madaniyatining o‘ziga xos va 
qadimiyligini ko‘rsatadi. Bu bilan sivilizatsiyani oriylar kelishi bilan 
bog‘lagan mualliflarning nazariyasi shubha ostiga olinadi. Xarappa 
madaniyati u davrga qadar mavjud bo‘lganligini isbotlaydigan qator 
dalillar bor.  
Qadimshunoslar mazkur madaniyatning o‘ziga xos xususiyatlarini 
ochib berdilar. Jumladan, Xarappadan topilgan muhr, yozuv, bezakli 
sopol idish va boshqa buyumlar so‘zimizning yorqin dalilidir. Avvalgi 
qishloq madaniyatidan farqli o‘laroq, Xarappa shahar madaniyatiga 
mansub bo‘lgan. Bu madaniyatning Hind daryosi vodiysida vujudga 
kelishi ham tabiiy holdir. 
 
Shuni ta'kidlash lozimki, Xarappa madaniyati faqat bu shahar 
bilan chegaralanmay, ancha keng hududga yoyilgan edi. Masalan, u 
Gang va Yamuna (Jamna) daryolariga qadar yerlarni egalagan. 
Qishloq xo‘jaligi, kosibchilik, savdoni rivojlantirish maqsadida 
Xarappa aholisi yangi-yangi hududlarni o‘zlashtira borgan.  
Keyingi yillardagi arxeologik kashfiyotlar Xarappa madaniyatiga 
berilgan noto‘g‘ri va bir tomonlama bahoni rad etib, bu sivilizatsiya 
to‘satdan paydo bo‘lib, chuqur ildizlariga ega emas degan fikrni 
puchga chiqardi.