Microsoft Word Jahon tarixi rasmsiz pechat varianti doc

qismi” o‘rtasidagi aloqador deydi. 
XX-asrning oxirgi 20-yillarida dunyo 
tarixida ulkan o‘zgarishlar ro‘y berdi. 
Jumladan: rivojlanish jarayonini yangicha ko‘rinishda tashkil etilgan 
tashkilotlar va chop etilgan jurnallarda ko‘rish mumkin. 1982-yil 
tashkil etilib 1990-yilda o‘z faoliyatini boshlagan Amerika dunyo 
tarixi tashkilotidan boshqa 2002-yil tuzilgan Umumyevropa tashkiloti 
va global tarixi ENIUGH tashkiloti ham bor. ENIUGH
1
 komporativ 
jurnalini nashrdan chiqardi. 2008-yilda dunyo tarixi Osiyo 
uyushmasiga asos solingan. Yuqorida aytib o‘tilgan “Dunyo tarixi” 
jurnali va global tarix jurnalidan boshqa global tizimlar “Transmilliy 
jarayonlar jurnali”,  “Dunyo tarixi aloqasi” asoslangan “Internet” 
2003-2004-yillarda “Dunyo tarixi” uyushmasining rasmiy nashriyoti 
bo‘lib qoldi. “Globalizatsiya”  (2004-yil)  “Global o‘qish”  (2006-
yil)lar bo‘lgan.  
Global va dunyo tarixida qiziqishning o‘sishi oddiy muvaqqiyatli 
voqea emas. Dunyo tarixi kurslari Amerikada mashhurligiga qaramay 
                                                 
1
 ENIUGH is a transformation of the earlier Karl-Lamprecht-Gesellschaft, an 
affiliate of the World His - 
tory Association. 
Dunyoning rivojlanishi 
va global tarixi 

---

 
 
16
unda o‘zaro bog‘liq biroz tugallangan programmalar mavjud. 
Hozirgacha dunyo tarixidagi nashriyotlar universitetlar va dastlabki 
o‘qishning dastlabi bosqichlarida ham foydalaniladi. Keyin 
universititetlar uchun dunyo tarixi rejalariga qarshi AQSh senatidagi 
saylovlar o‘ziga tortishi bilan birga, kamsitishlarni ham yuzaga 
keltiradi shuningdek tarix ta’limi to‘g‘risidagi munozaralar ham 
yuzaga kelishiga sabab bo`ladi. 
Bir tomondan olamshumul vaziyatlarni anglash maqsadi o‘ziga 
xos tarixning muayyan darajasida yo‘q bo‘lishni anglatuvchi milliy 
yoki hududiy markazning butunlay yo‘q bo‘lishidan biroz 
tashvishlanishga sabab bo‘ldi. Boshqa tomondan dunyo tarixidagi 
tortishuvlar dunyo tarixidagi tortishuvlar dunyo tarixidagi siyosiy 
ahamiyat va yevropalashish uchun davom etadi. Dunyo tarixidagi 
noto‘g‘ri tushunchalarni tanqid qilish koloniyalashtirish 
nazariyachilari, antropologlar va ijtimoiy izlanishlarini ham befarq 
qoldirmadi.  Heather Sutherland Indoneziya tarixi bilimdoni 2007-
yilda dunyo tarixining falsafiy maydoni ustida muzokaralar olib 
boorish judayam zarurligini ta’kidladi. U aytdiki dunyo tarixchilari 
koloniyalashtirish g‘oyasini ilgari surgan holda mavzu va 
tushunchalarni ishlatilishi g‘arb tarixida xalq davlatchiligiga o‘xshab 
chuqur ildiz otgan. Bu muzokaralar 1950-1960-yillar boshidagi Osiyo 
tarixini g‘arbiy ilmiy tarixiy an’anaviy ustunligi va mustamlakachi 
boshliqlar tomondan yozilgan ko‘plab noto‘g‘ri tushunchalar asosida 
yozish umuman imkonsiz ekanligi haqidagi tortishuvga o‘xshab 
ketadi. Bu esa hamma joyda tarixiy an’ananing umumbashariy yoki 
xususiyatini va ilmiy mantiq an’analari va na’munalarinining 
o‘sishiga yaratilishiga imkon berdi. Dunyoning tarixiy jurnallarida 
Xitoy tarixi va kommunizm bo‘yicha mutaxassis Arif Dirlik dunyo 
tarixining rivojlanishi tarixchilar tomonidan yozib borilishi zarurligi 
haqidagi fikrlarni nashr ettirdi
1
. Dunyo tarixi taraqqiyotning umumiy 
rivojlanishini va farqlarini, birdamlik va tarqoqlik, bir biriga o‘xshash 
va kelib chiqishi jihatidan har xil odatlarni tushuntirishi zarur. Balki 
oxirida qisqacha xulosa bilan nemiz tarixchisi Jurgan 
Osterhamelning Xitoy tarixidan ham dunyo mustamlakachilik va 
                                                 
1
 A. Dirlik, Performing the World: Reality and Representation in the Making of 
World Histor(ies), in ”Jour- 
nal of World History”, 2006, 16, 4, pp. 391-410. 

---

 
 
17
dunyo miqyosidagi qarashlarini aytib o‘tish mumkin. Uning XIX-