SAMO’ - 1. "tinglash, quloq solmoq". Hadisshunoslik va arab musulmon adabiyotida
hadislar va to‘liq asarlarni tinglovchiga yetkazish usullaridan birini anglatuvchi texnik
istiloh. S. quyidagi jarayondan iborat: muhaddis yoddan yoki yozilgan matnga qarab
roviylar va isnodga suyangan holda hadisni aytadi, tolib hadisni eshitib, esda saqlab, uni
ovoz chiqarib qaytaradi: material to‘g‘ri o‘zlashtirilganiga ishonch hosil qilgan muhaddis
tolibga uni boshqalarga yetkazishga ijozat (ijoza) beradi. Yangi hadisni o‘rganishda bu
jarayon qaytarilgan; tolib hadisni yozib olishi ham mumkin bo‘lgan. Asarlar S. usuli bilan
qismlarga ajratilgan holda o‘zlashtirilgan. S. o‘zlashtirish, yetkazishning samarali va
yaxshi usuli hisoblangan, shuning uchun adabiyotda ko‘pincha unga havola (ishtiboh)
kdlinadi. 2. Qo‘shiq, musiqa tinglash; darvishlarning zikr majlislarida gir aylanib, jo‘shib
raqs tushishlari. S. ikki xildir: 1) so‘z tinglamoq; S.ning birinchi xilida tasavvufga oid
biror so‘z tinglanib, undan ibrat va saboq olinadi, bunda S. poklik va qalb huzuri bilan
eshitilmog‘i lozim. 2) kuy tinglamoq; bunda musiqa tinglash ruh ozig‘i sifatida e’tirof
etilgan. Shunda ruh yuksak maqomlarga parvoz qiladi, deb hisoblangan.
Do'stlaringiz bilan baham: |