Microsoft Word islom ensik ziyouz com doc

 
MUHOKAMA - sud jarayoni. Sud yuritish tartibi islomda, asosan, 8-a. o‘rtasiga kelib 
shakllangan. U uchta tamoyilga asoslangan: jarayonda tomonlarning shaxsan ishtirok 
etishi, jarayonning oshkoraligi, jarayonning uzluksizligi. Jarayon og‘zaki olib borilmog‘i 
lozim, yozma guvohliklar va dalillar esa, xotira uchun yozuv sifatida qaralgan, ularning 
haqqoniy ekani guvohlar (shohidlar) tomonidan tasdiqlanishi kerak bo‘lgan. 
Tomonlarning o‘zlari ayblov yoki da’vo qo‘zg‘atganlar va o‘zlari himoya qilganlar. Agarda 
tekshiruv lozim bo‘lsa, uni qozi yoki uning vakshsh olib borgan. Agar tomonlardan biri 
jarayonda ishtirok qila olmasa, uning nomidan vakil qatnashgan, lekin unga albatta 
qozining ruhsati lozim bo‘lgan. Tomonlar tashqaridan taklif etilgan huquqshunoslar 
ko‘magidan foydalanishlari mumkin bo‘lgan, ular jarayonda advokatlik vazifasini 
bajarishgan, lekin, sud uchun ular faqat guvoh hisoblanishgan. Keng oshkoralikni 
ta’minlash uchun jarayon shunday joyda o‘tishi kerakki, u yerda xalq to‘plana olsin: 
maydonda, hokim yoki qozining uyi oldida, maxsus xona (mahkama)da va b. Sud shtati 
doimiy bo‘lmagan: qozi o‘z xohishiga ko‘ra unga kotib, tarjimonlar, xabarchilar va b.ni 
kiritgan, ularga sudning umumiy xarajatlaridan pul to‘lagan. Sud jarayoni vaqtida 
haqiqat, yoki tomonlarning biri boshqasini haq ekanini e’tirof etishi, yoki guvohlarning 
ko‘rsatmalari, yoxud tomonlarning biri qasam ichib o‘z hakdigiga ishontirishi yo‘li bilan 
aniqlangan. Jarayon quyidagi tartibda o‘tkazilgan: ayblov yoki da’vo qo‘zg‘atilgach, qozi 
tomonlarning kelish imkoniyatlarini hisobga olib ishning ko‘rilish joyi va vaqtini 
tayinlaydi. Jarayon boshlanishida ayblovchi tomon o‘z ayblovi yoki da’vosini izhor etib, 
imkoni boricha dalillar va guvohlarning ko‘rsatmalarini keltiradi, ayblanuvchi tomon 
o‘zini himoya etuvchi dalil, asoslarni keltiradi. Bordi-yu, tomonlardan biriga qo‘shimcha 
dalillar to‘plash uchun vaqt zarur bo‘lsa, jarayon shu davrga kechiktirilishi mumkin. 

---

Islom Ensiklopediyasi