Microsoft Word imomi a'zam buyuk imomimiz lotin ziyouz com doc

www.ziyouz.com
kutubxonasi 
40
va eng asosiy ustozlaridir. Lekin imomimiz boshqa hech kimga nasib bo‘lmagan darajada juda 
ko‘pchliliqdan saboq olganlar. Rasulullohni ko‘rgan sahobalarni ko‘rgan 4 ming kishidan dars olgan 
ekanlar. Imomimiz tavallud topgan 80-yilda hali sahobalarning hayotlari bor edilar. Jumladan, Ko‘fa 
shahrida Imomi A’zam 9 nafar sahoba bilan muloqotda bo‘lganlar. 8 erkak va 1 ayol sahobani 
ko‘rganliklari haqida kitoblarda bayon qilinadi. 
Janobi Rasululloh sallallohu alayhi vasallamni qo‘rgan kishi sahoba, sahobalarni ko‘rgan kishi 
tobein hisoblanadi. Sahobalar va tobeinlarning maqomi Rasulullohning hadislarida bunday bayon 
qilinadi: "Zamonlarning eng yaxshisi — mening zamonim. Insoniyat paydo bo‘lganidan to 
Qiyomatgacha men yashagan zamondan yaxshi zamon bo‘lmaydi. Mening zamonimdan keyin 
sahobalarim yashagan zamon ham yaxshi zamon. Sahobalarimni ko‘rgan tobeinlar yashagan zamon 
ham yaxshi zamon. Lekin tobeinlardan keyin zamon buzilib, yolg‘on yoyilib, odamlar orasida fitna-
fasodlar ko‘payib ketadi". Siz bilan bizning imomimiz — hazrat Imomi A’zam rahmatullohi alayh 
sahobalar yashayotgan zamonda tavallud topdilar va sahobalar bilan muloqotda bo‘ldilar. O‘zlari 
tobeinlar qatoriga kirdilar. 
Imomi A’zam abu Hanifa rahmatullohi alayh ilm olish bobida, ilmiy darajalari miqyosida tengsiz 
edilar. 
Biz Ahli sunna val jamoa mazhablari to‘rtta dedik, ya’ni to‘rtta eng katta ulamo 4 mazhabga 
asoschi ekanliklarini e’tirof etamiz. O‘sha ulamolarni nomma-nom sanasak, o‘z mazhabimizning 
darajasi yanada ayon bo‘ladi: 
Imomi A’zam rahmatullohi alayh 80-yilda tug‘ilganlar. 
Imomi Molik ibn Anas 93-yilda tug‘ilganlar. 
Imomi Shofe’iy 150-yilda tug‘ilganlar. 
Imomi Ahmad bin Hanbal 164-yilda tug‘ilganlar. 
Demak, eng avval tug‘ilgan, payg‘ambar asrida tug‘ilgan imom bizning imomimiz Imomi A’zam 
rahmatullohi alayhdir. U zotning Rasululloh sallallohu alayhi vasallamning sahobalariga hamzamon 
bo‘lganliklari haqida aytdik. Boshqa Imomlar esa sahobalarning suhbatlarini ololmaganlar. Shuning 
uchun ham ular bizning imomimizni o‘zlariga ustoz, deb bilganlar. 
Mazhab boshliqlaridan biri Imomi Shofe’iy shun-day e’tirof qiladilar: "Odamlar hammalari — 
barcha ulamolar Qur’onu hadisni anglashda, masala ilmida Abu Hanifaga bola-chaqalikka yaraydi, 
xolos, Abu Hanifa bilan raqobat qilish darajasiga chiqqan inson yo‘q". 
Imomi Molik bin Anas rahimahullohu esa: "Men hadis ilmini bilishda, janob Rasulullohning oxirgi 
hadislarini yetkazishda, eng sahih hadislarni anglab yetishda Imomi A’zamga o‘xshagan boshqa 
insonni uchratmadim", deydilar va bu zot ham doimo Imomi A’zamni o‘zlariga ustoz deb sanaganlar. 
Haqiqatan, Imomi A’zam rahmatullohi alayh Imomi Molikka hamda boshqa ikki imomga ham 
ustoz edilar. Chunki navbatdagi imom — Imomi Shofe’iy rahmatullohi alayh Imomi A’zam vafot 
qilgan 150-yilda tug‘ilgan edilar va bu kishi bir muddat Imomi A’zamning shogirdi Muhammad bin 
Hasandan dars olganlar. Demak, Imomi Shofe’-iy Imomi A’zamning "nabira" shogirdi bo‘lar ekanlar. 
To‘rtinchi mazhab asoschisi Imomi Ahmad ibn Hanbal esa Imomi Shofe’iydan dars olganlar. 
Demak, u kishi bizning Imomimizga "chevara" shogird ekanlar. Imomimiz shu qadar buyuk, barcha 
boshqa mazhablarning imomlariga ham ustoz bo‘lgan zot ekanlar. 
Bizlar hozirda o‘sha zamonlardan uzoq bo‘lganimiz, ilmli kishilarning oramizda kam bo‘lgani, 
uzoq yillar davomida dinimiz ta’limotlaridan bebahra yashaganimiz uchun ana shu zotlarning 
manzilatlarini bilmasdan, ularga yarash-maydigan, mutlaqo to‘g‘ri kelmaydigan ayblarni ham ularning 
shaxsiyatiga taqab gapirib yuradigan kishilar ham oramizda yo‘q emas. Shuning uchun ham 
Imomimizning tarjimai hollarini, boshqa imomlarning u zot haqida e’ti-roflarini yaxshi bilsak, shunda 
u kishining maqomlariga aqlimiz yetadi va xar xil gaplardan o‘zimizni tiyamiz. 
— 
Imomi A’zam u qadar hadisga mohir bo‘lmagan ekan, u kishi Ko‘fada yashab o‘tganlari, 

---

Alouddin Mansur. Imomi A’zam — buyuk imomimiz