Microsoft Word imloviy savodxonlikni oshirishda talimiy diktantlar talimiy diktant turlari (1)

Ta’limiy    diktantlar 

       Ta’limiy    diktantlar  biror    imlo  (orfografiya)qoidasi  bilan  bog‘liq  bo‘lgan    fonetik  ,  so‘z 

yasalishi  va morfologik  mavzuni mustahkamlash, o‘quvchini  ongiga singdirish va uni yozuvda 

qo’llay  olishga  o‘rgatish  uchun  xizmat  qiladi.  Ular  sinfda  o‘qituvchi  va  o‘quvchilarning  faol 

ishtirokida o‘tkaziladi.  Bunda  avvalo  mustahkamlash  ko‘zda  tutilgan  orfogramma (masalan, 

x    va    h    harflarining    yozilishi)    o‘quvchilarga    eslatiladi,    shu    harflar    ishtirokida    so‘zlar  

ko‘rsatiladi,  talaffuzi  harf  bilan  qiyoslanadi,  farqi aniqlanadi. O‘quvchilar  bunday  so‘zlarni  

xato    yozmasliklariga    o‘qituvchi    ishonch    hosil    qilsa,    u    so‘zlarni    yozishga    da’vat    etadi. 

Ayrim    hollarda    diktant    yozish    davomida    imlosi    qiyin    bo‘lgan    so‘zlarning    yozilishini  

o‘qituvchidan    so‘rab    olib,  so‘ng    yozish,    yozib    bo‘lgandan    so‘ng    bu    so‘zning    imlosini 

o‘qituvchidan    aniqlab  olish    va    o‘z    xatosini    tuzatish      huquqi    beriladi.    Imlo    malakalarini  

mustahkamlashda,  til  sezgirligini  oshirishda,  o‘quvchining  xotirasini  yaxshilashda  bu  usul  

foydali.  

 

Ta’limiy    diktantlat    darsda    turli    maqsadda    o‘tkaziladi.  Masalan,  yangi    mavzu  

o‘tilgach,  diktant  yozdirish  mumkin. Bunda  o‘qituvchi  imlosi  tanish  bo‘lmagan  so‘zlarning  

yozilishini    xattaxtada    ko‘rsatishi,  og‘zaki    izohlab    berishi    yoki    ayrim    o‘quvchilardan  

o‘tilgan  yangi  mavzuni  va  u  bilan  bog‘liq  imlo  qoidasini  qanday  tushunganligini  so‘rab 

(bu  orqali  o‘quvchilarga  berilgan  bilim  eslatilib), so‘ng  yozdiriladi.  

 

Ko‘zlangan  maqsadga  ko‘ra  ta’limiy  diktantlar  uch  turga  bo‘linadi:  

1) orfografik  xarakterdagi  ta’limiy  diktantlar; 

2) nazariy  bilimlarni  mustahkamlaydigan  ta’limiy  diktantlar; 

3) nutqni  o‘stirish xarakteridagi  ta’limiy  diktantlar.   

 

Orfografik  xarakterdagi  ta’limiy  diktantlarda  o‘qituvchining  talabi  bilan  o‘quvchilar  

darsning  faol  ishtirokchisiga  aylanadi. Darsdan  ko‘zlangan  maqsad  o‘quvchilarning  faollik  

bilan    fikrlashlari,    matndagi    so‘zlar  imlosiga    mustaqil    yondoshishlari  asosida    amalga  

oshiriladi.  O‘qituvchi    o‘quvchilarning    izoh,  fikr-mulohazalarini    kuzatib    boradi,    ozgiuna  

xatolik    sezsa,  shu    vaqtning  o‘zida    tuzatadi.  Bunday    diktantning    quyidagi    turlari    orqali  

yozma  savodxonlik  ustida  ish  olib  boriladi:  

1. Ta’kidiy  diktant   

2. Izohli  diktant 

 

3. Lug‘at  diktant 

4. Saylanma  diktant   

5. Erkin  diktant 

 

6. Yoddan  yozuv (o‘z  diktant) 

7. Ijodiy  diktant