Microsoft Word ihyo tavba ziyouz com doc

 ﺎًّﻴِﻀْﻘَﻣ ﺎًﻤْﺘَﺣ َﻚِّﺑَر ﻰَﻠَﻋ َنﺎَآ ﺎَهُدِراَو ﻻِإ ْﻢُﻜْﻨِﻣ ْنِإَو

)

٧١

(

 ُرَﺬَﻧَو اْﻮَﻘﱠﺗا َﻦﻳِﺬﱠﻟا ﻲِّﺠَﻨُﻧ ﱠﻢُﺛ

 ﺎًّﻴِﺜِﺟ ﺎَﻬﻴِﻓ َﻦﻴِﻤِﻟﺎﱠﻈﻟا

)

٧٢

(

 

 

"Sizlardan har biringiz unga (jahannamga) tushguvchidirsiz. (Bu) Parvardigoringiz (amriga 

binoan) vojib bo‘lgan hukmdir. So‘ng taqvoli zotlarni (undan) qutqarurmiz va zolim kimsalarni 

tiz cho‘kkan hollarida (jahannamda) qoldirurmiz" (Maryam surasi, 71-72). Shuning uchun salaflar 

to‘la qo‘rqinch bilan: "Qo‘rqamiz, chunki ishonchimiz komilki biz do‘zaxga tushguvchimiz, bizga najot 

bo‘larmikan?" der edilar. 

Hasan Basriy shunday kishi haqidagi bir xabarni rivoyat qiladi: "Bir kishi ming yil jahannamda 

yonib, keyin undan: "Yo Hannon, yo Mannon" deb chiqarkan. Koshki edi men o‘sha kishi bo‘lsam" 

(Imom Ahmad rivoyati). 

---

Ihyou ulumid-din. Tavba kitobi. Imom G’azzoliy 

 

 

www.ziyouz.com кутубхонаси 

31

Bilgilki, xabarlarda kelishicha, do‘zaxni eng oxirgi tark etuvchi kishi yetti ming yildan so‘ng 

jahannamdan chiqadi. Do‘zaxda bo‘lish muddati xususidagi ixtilof eng kami bir lahzadan tortib, to yetti 

miig yil orasidagi farqlardan iborat. Ba’zilar hatto jahannamda chaqmoq chaqqanchalik muddat 

turmaydi. Bir lahza bilan yetti ming yil orasidagi darajalar tafovutli bo‘lib, ular bir kun, hafta, oy va 

hokazo muddatlarpi o‘z ichiga oladi. Azobning yuqori darajasiga chegara yo‘q. Quyi darajasi hisob 

paytida savolga tutilmoqdir. Xuddi podshoh ba’zan amalda qosirlik qilganlarni so‘roqqa tutish bilan 

azoblab, so‘ngra afv etgani kabi. Ba’zan gunohkor kaltak bilan savalanib, jazolanishi mumkin. Xullas, 

jazoga qarab azobning turlari ham ko‘p. Demak, azoblar muddatining uzun yo qisqaligi, shiddatining 

og‘ir yo yentilligidan tashqari, navlari bilan ham farqlanadi. Darhaqiqat, molini musodara qilish bilan 

azobga tortilgan kishi molini olib qo‘yish, farzandini o‘ldirish. yaqinlarini qiynoqqa solish, urish, tilini, 

qo‘lini, burnini, qulog‘ini kesish kabi azoblarga tortllgan kishiga o‘xshamaydi. Shar’iy dalillarga ko‘ra, 

oxiratda ham azobning turlari xilma-xil bo‘ladi. Iymonning quvvatli va zaifligiga, toat va gunohlarning 

ozu ko‘pligiga qarab, oxirat azoblari farqlanadi. Azobning ko‘pligi va qattiqligi gunohning ko‘pligi va 

qabihligiga, azobning xilma-xilligi esa, gunohlarning xilma-xilligiga bog‘liq. Ichi iymon nuri bilan 

yorishgan qalb ahliga bu ma’nolar kunday ravshan: 

 ِﺪﻴِﺒَﻌْﻠِﻟ ٍمﻼَﻈِﺑ َﻚﱡﺑَر ﺎَﻣَو ﺎَﻬْﻴَﻠَﻌَﻓ َءﺎَﺳَأ ْﻦَﻣَو ِﻪِﺴْﻔَﻨِﻠَﻓ ﺎًﺤِﻟﺎَﺻ َﻞِﻤَﻋ ْﻦَﻣ