Microsoft Word Foydali qazilma end doc

 
33-rasm. Bezak berib ishlatiladigan toshlar. 

---

 
101
Qimmatbaho toshlardan yasalgan buyumlar 
 
 
 
 
 
34-rasm. Buyumlar yasash uchun ishlatiladigan  mineral va tog‘ jinslari. 
 
1. Texnik toshlarga: olmos, korund, granat, kvars, rubin, sapfir 
kiradi. Ular aniq priborlarda, soatlarda, laboratoriya anjomlari, kvantli 
generatorlarda, toshlarga jilo berishda ishlatiladi (32-rasm). 
O‘zbekiston qimmatbaho va bezak toshlarga juda boy o‘lka hi-
soblanadi. Olimlarning aniqlashi bo‘yicha (A.F.Sosedko, 1935-y.) qa-
dimgi Rim faylasufi Piniy eramizning 1 asrida Qizilqumni dunyodagi 

---

 
102
unga ma’lum bo‘lgan beshta feruza konidan biri deb atagan. Markaziy 
Osiyo xalqlari qadim-qadimdan qimmatbaho toshlarga ahamiyat ber-
ganlar. Bunga ametist, nefrit va ayniqsa feruza uchun qazilgan ko‘plab 
qadimgi lahimlar guvohlik beradi. 
Qimmatbaho va bezak toshlarining hosil bo‘lishi konlari, asosan, 
endogen va qisman ekzogen hisoblanadi. Olmos, pirop-magmatik; 
rubin, sapfir, shpinel, granatlar-metasomatik; berill, topaz, turmalin, 
morion, zumrad, aleksandrit, sapfir, rubin-pegmatit jarayonlarda; tog‘ 
billuri, ametist, sitrin-gidrotermal jarayonda; feruza qadimgi nurash 
po‘stlarida hosil bo‘ladi. 
Qimmatbaho va bezak toshlari konlari O‘zbekistonning barcha 
geologik-ma’danli regionlarida uchraydi. Jumladan: feruza Qizil-
qumda (Ayakashi); berill G‘arbiy O‘zbekistonda (Qiroq, Ketmonchi, 
Fan); korund Quramada (Oqtosh); ametist Toshkent viloyatida (Mis-
konsoy, Maydontol); almandin Sulton Uvays tog‘ida (Qahrali, Darvo-
zatov); topaz quramada (Olmabuloq, Kenkol, G‘ova, Chorkesar); 
kvars Muruntov, Nurota, Qoratepa, Quljuqtov, Sulton Uvays tog‘-
larida; xalsedon Angren va Farg‘ona vodiysida, Nurota va Tomdi 
tog‘larida joylashgan. Olmos uchun Tomdi, Hisor, Qurama tog‘lari 
istiqbolli hisoblanadi. 
Chet ellarda qimmatbaho va bezak toshlar Birma, Tailand, Kam-
bodja, Kolumbiya, Shri-Lanka, Hindiston, AQSH, Tanzaniya, Janubiy 
Afrika Respublikasi, Avstraliya, Namibiya, Zambiya va Janubiy Ame-
rikada qazib chiqariladi.