|
www.ziyouz.com kutubxonasi
22
tepganchalik bo‘lsa? Men ehtimol, na bu kabi tepkiga va na bir yoki har ikki ko‘zdan ayrilishga tobi
toqat qilgan va na urishqoq xo‘rozlar singari jangni davom ettira olgan bo‘lardim. Kishini benihoya
hayratga soladigan ajoyib qushlar va hayvonlar oldida odam bolasi — nima degan gap o‘zi. Men hozir
shu tobda, huv o‘sha dengiz tubida suzayotgan maxluq bo‘lib qolishni istar edim».
— Ha, faqat akulalar bosqin yasamasagina, bu yaxshi,— dedi u ovoz chiqarib.— Akulalar hujum
qilib qolsa-chi, unda menga ham unga ham o‘zing rahm qil, xudo!
«Nahotki, buyuk Di Madjio baliqni hozir sen ushlab turganchalik matonat bilan ushlab tura olardi,
deb o‘ylaysan?—deb so‘radi u o‘zidan.— Ha, aminmanki u ham xuddi shunday qilgan bo‘lardi va
ehtimol, menga qaraganda navqiron ham zabardast bo‘lganligi uchun, avloroq qilishi ham mumkin edi.
Ustiga ustak otasi baliqchi o‘tgan... Suyak qadog‘i juda ko‘p azob berarmikin unga?»
— Qaydam,— dedi u o‘ziga o‘zi.— Men umrim bino bo‘lib suyak qadog‘ining nimaligini
bilmayman.
Quyosh botgandan keyin chol o‘ziga dalda berish uchun bir mahallari Kasablanka tavernasida
butun portda eng kuchli odam hisoblangan senfuegoslik barzangi negr bilan kuch sinashganligini eslay
boshladi. Ular stol ustiga bo‘r bilan chizilgan chiziqqa tirsaklarini tiraganlaricha, bilaklarini egmay,
panjalarini chambarchas siqqan holda bir sutka qimir etmay, o‘tirib chiqqan edilar. Har ikkovi ham bir-
birlarining qo‘llarini stolga yotqizishga urinar edi. Atrofdagi odam-lar garov o‘ynashar, kerosin lampa
g‘ira-shira yoritgan xonaga kirib chiqishar, u bo‘lsa negrning qo‘li, tirsagi, basharasidan ko‘z uzmas
edi. Sakkiz soat o‘tgandan keyin, sudyalar uxlab olish maqsadida, har to‘rt soatda almashadigan bo‘ldi.
Har ikki raqibning ham tirnog‘i ostidan qon siljiy boshladi, o‘zlari bo‘lsa, hamon bir-birovlarining
ko‘zlari, qo‘llari va tirsaklaridan ko‘z olmas edilar. Bahs boylashganlar xonaga kirishar, chiqishardi;
ular devor yoqalab qo‘yilgan baland stullarga o‘tirib olib, musobaqaning nima natija bilan tamom
bo‘lishini kutishardi. yog‘och devorlar to‘q zangori bo‘yoq bilan bo‘yalgan, lampalardan ularga
soyalar tashlanardi. Negrnnng soyasi juda ham bahaybat bo‘lib, shamol lampalarni tebratgan paytlarda
devorda lopillar edi.
Butun kecha davomida goh uning, goh buning qo‘li balaid kelib turdi, negrga rom quyib tutishar va
sigaretalarini tutatib berishardi. Romni ichib olgandan so‘ng negr shunday ham zo‘r berardiki, hatto bir
safar cholning qo‘lini (chol u paytlarda chol emasdi, uni Santyago EL Campeon
7
, deb atashar edi)
deyarli uch dyuymga bukib ham qo‘ydi. Ammo chol bilagini qayta to‘g‘rilab oldi. Shundan keyin u
o‘zi yaxshigina yigit va obro‘li polvonlardan bo‘lgan bu negrni yengishiga shubha qilmadi. Nihoyat,
tongda odamlar sudyadan durang talab qila boshlagan, sudya esa nima qilarini bilmay, faqat yelka
qisganda, chol butun kuchini bir yerga to‘pladi va to negrning qo‘li stolga qapishmaguncha bukib
tushaverdi.
Olishuv dam olish kuni ertalab boshlanib, dushanba kuni saharda tamom bo‘ldi. Bahs
boylashgaklardan ko‘pchiligi durang bo‘lsin, deb talab qila boshladilar, chunki ularning portga ishga
chiqish vaqtlari bo‘lib, bu yerda Gavana ko‘mir kompaniyasn uchun ko‘mir yoki qoplangan shakar
yuklashardi. Shu bo‘lmasa, hammasi ham musobaqani oxiriga yetkazishning tarafdori edi. Ammo chol
yengdi, yengganda ham yuk tashuvchilarning ish vaqti boshlanmasdan burun yengdi.
Keyin uni uzoq vaqt Chempion deb atab yurishdi, bahor chiqqanda esa u negr bilan yana olishdi.
Biroq bu safar garovlar oz pulga o‘ynaldi va chol ikkinchi marta ham oson g‘alaba qozondi, chunki
senfuegoslik negrning o‘z kuchiga bo‘lgan ishonchi birinchi o‘yindayoq shikast topgan edi. Keyin
Santyago yana bir qancha mu-sobaqalarda qatnashdi, ammo ko‘p o‘tmay bu ishni tashladi. Chunki
astoydil xohlasa, har qanday odamni ham yengajagiga amin bo‘ldi va endi bunday musobaqalar baliq
ovlash uchun kerak bo‘ladigan, o‘ng qo‘liga zarar keltirishi mumkinligini angladi. Bir necha marotaba
u chap quli bilan kuch sinashmoqqa harakat qilib ko‘rdi. Ammo bu qo‘li uni doimo uyaltirib qo‘yar,
egasiga bo‘ysunishni istamas va chol ham unga ishonmas edi.
7
Chempion (isp.).
Ernest Xeminguey. Chol va dengiz (qissa)
Do'stlaringiz bilan baham: | 
