Microsoft Word экология мар матн лотин rtf

3. O‘zbekistonda ekologik xavfsizlikni ta’minlash chora 
tadbirlari. Endi ekologik xavf jarayoni globallashib borayotgan hozirgi 
asrimzda har bir davlat oldida ekologik xavfsizlikni ta’minlash masalasi 
chuqur mulohaza bilan qaralsa ekologik xavsizlik-ekologik barqaror 
rivojlanishning tub mohiyatidir. Lekin hozirgacha ko‘plab tadqiqotchilar 
ekologik xavfsizlikni alohida, ekologik barqaror rivojlanishi tadbirlarini, 
loyihalarini alohida tadqiqot mavzusi qilishmoqda. Asl mohiyati bir 
bo‘lgan bu masalani alohida-alohida ko‘rib chiqilayotganligiga sabab 
ekologik barqaror rivojlanishga ko‘p hollarda sayyoraviy (umumiy) izoh 
berayotganligidadir. Ekologik xavfsizlikni ta’minlash har bir geografik 
tabiiy mintaqada bu mintaqaning geografik, ekologik holatda ko‘rib 
chiqilmog‘i va ekologik xavfsizlikni ta’minlashning uzoq muddatli 
konsepsiyasi yaratilishini talab qiladi. 
Ekologik xavfsizlik konsepsiyasi esa alohida davlatlarning o‘zida 
yaratilmaydi. Masalaga bu jihatdan qaralsa ko‘pgina qiyinchiliklar 
yuzaga chiqadi. Masalan Markaziy Osiyo davlatlari Orol dengizi 
muammosini shu regiondagi davlatlarning tashabbusini halqaro 
hamjamiyat bilan birgalikda hal qilishi mumkin. Suv resurslari bilan 
bo‘lgan muammolar ham xuddi shunday yondoshishni talab qiladi. 

---

105 
Ekologik xavfsizlikni O‘zbekistonda ta’minlashda qayd qilingan 
global ekologik masalalarga nisbatan respublikamiz uchun hududiy 
bo‘lgan ekologik muammolarni dastlabki o‘rinlarga qo‘ysak to‘g‘ri 
bo‘ladi. Bular quyidagilar: 
1.
Qishloq xo‘jaligini rivojlantirishda yer, suv resurslarining 
ekologik, agrotexnik imkoniyatlarini hisobga olish; 
2.
Sanoatni zamonaviy texnologiya bilan jihozlash; 
3.
Yerdan tabiiy geografik, iqlimiy omillarni hisobga olib 
foydalanish; 
4.
Kon-qazlov ishlarida ekologik monitoring talablarini ustivor 
qo‘yish; 
5.
Ekologik ekspertiza talablarini, nazoratini butun ishlab 
chiqarishimizda, tabiiy resurslardan foydlanishimizda ustivor qo‘yishi. 
6.
Aholining ekologik savodxonligini oshiirishda boshlang‘ich 
va oliy ta’limda mukammallashtirilgan ekologik o‘qitish konsepsiyasini 
ishlab chiqish. 
7.
Tabiatni muhofaza qilish bo‘yicha hukumatimizning barcha 
qonunlari va qarorlariga hammaning amal qilishini ta’minlash. 
Ekologik 
xavfsizlikga 
ekologik 
xavf-xatar 
va 
ekologik 
muammolarni bartaraf qilganimizda erishamiz. Ekologik vaziyatlarning 
qay holatdaligi yuqorida aytib o‘tishdi. Mutloq yoki nolinchi 
xavfsizlikni yaratishga erishish mumkin emas. Chunki mutloq ishonchli 
texnologik tizim, mutloq zararsiz oziq-ovqat ham bo‘lmaydi. Bunda 
zararsizlikni faqat inson uchun xavfsizroq darajaga tushirish9 mumkin. 
Bu holatda ekologik xavfsizlik jarayonini «Inson+Tabiat+Jamiyat» 
tizimda belgilab qo‘yish va bu shiorga amal qilish to‘g‘ri bo‘ladi. Bu 
shior ekologik iqtisodiy barqaror rivojlanishni xalqaro miqyosda amalga 
oshirishni talab qiladi. Halqaro hamkorlikdan alohida bu masalani 
yechish mumkin emas. Insoniyatning yashab qolish sharoitini insonning 
o‘zi yaratishi kerak. Ulof Polmaning komissiyasi xalqaro xavfsizlik 
konsepsiyasini yaratdi. Bu tizim insoniyat oldidagi jamiki xavfni o‘z 
tarkibiga olgan. Uning eng muhim tamoyili «Xavfsizlik – 
bo‘linmasidir» Bu shior yoki hamma uchun teng bo‘ladi yoki umuman 
bo‘lmaydi. Mamlakatimizda ekologik xavfsizlik ancha tahlikali, og‘ir 
darajada. Mavjud ekologik xavfsizlikni isbotlangan ekologik dasturlar 
yaratib bu dasturlarni izchillik bilan bajarish zarur. Ekologiyada yuzaga 
kelgan xavflarni qandaydir siyosiy sabablar bilan keng ommadan sir 
saqlash kelajakda ekologik halokatlarni keltirib chiqaradi. 

---

106 
Davlatimiz Prezidenti I.A.Karimovning «O‘zbekiston XXI asr 
bo‘sag‘asida: xavfsizligiga tahdid, barqarorlik sharoitlari va taraqqiyot 
kafolatlari» (1997 y) asarida ekologik va xavfsizlik muammosi chuqur 
tahlil qilingan ekologik xavfsizlikni ta’minlashda birnchi navbatda 
barcha ishlab chiqarishda, barcha tabiiy resurslardan foydalanishda 
ekologik manitoringni amalga oshirish kutilgan natijani beradi. Eng 
muhimi, isrofgarchilikga chek qo‘yib, tabiatdan ehtiyojga yarasha 
boyliklarni ajratib olib, chiqindilarni chiqarmaslik tamoyilida ish 
to‘tishga o‘tishdan iborat. 
Tabiatdan foydalanishda imkoni boricha «talash» emas, aksincha 
«avaylash-asrash» tamoyilida ish tutish, tabiatni muhofaza qilish, 
ekologik xavfsizlik tizimida ish tutishni o‘zidir.