Microsoft Word Conf-селекция rtf

Ipak akatsiyasining fenologik jadvali 
Daraxt turi 
Shira 
harakatining 
boshlanishi 
Kurtaklarning 
bo`rtishi 
Barg 
yozishning 
boshlanishi 
To`liq 
barg 
yozishi 
Gullashning 
boshlanishi 
To`liq 
gullashi 
Ipak 
akatsiyasi 
28 mart 
3 aprel 
10 aprel 
20 aprel 
25 may 
5 iyun 
Albizzia julibrissin Durazz ROSEA 
Thickbox 
Yozgi shokolad 
 
Brahihiton 
Fors ipak daraxti 
Soyabonsimon “Al-ju” 
1-rasm. Ipak akatsiyasining manzarali navlari va shakllari 
Ipak akatsiyasi xalq xo`jaligida muhim ahamiyatga egadir. Uning urug`lari chorva mollari va yovvoyi 
hayvonlarga juda yaxshi ozuqa hisoblanadi. Gullari juda shirin bo`lib, arilar va kapalaklar undan nektar olishadi. 
Ipak akatsiyasidan antidipressantlar topilgan. Xitoy xalq meditsinasida Ipak akatsiyasi “xuan-xua” deb 
nomlangan. Ular asosan yurak va asab tizimlarini yaxshilash uchun qabul qilingan. Shu bilan birga diabet va 
semirish kasalligiga qarshi kurashishda ishlatiladi. Po`stlog`idan tayyorlangan dori vositalari oshqozon-ichak 
kasalliklarida qo`llaniladi, oshqozonda ovqatni hazm qilish jarayonida juda katta yordam beradi. 
Ipak akatsiyasi bog`-parklarda manzarali ko`rinishlar hosil qilish uchun ekiladi. 
Tabiatda bu daraxt o`zining chidamliligi bilan ajralib turadi, uni qumli tuproqlarga va tog` qiyaliklariga 
ham ekish mumkin. Ipak akatsiyasi eng ko`p Yaponiya va AQSH da ekiladi. Qo`shma Shtatlarda uning manzarali 
ko`rinishlari juda ko`p uchraydi va ekish uchun urug`lari ko`plab ishlab chiqariladi. Ipak akatsiyasi kasalliklarga 
chidamsizdir. Daraxtda fuzarium zamburug`i kasallik keltirib chiqaradi. 
Ipak akatsiyasi daraxti yaxshi muhitda juda ham tez o`sadi. Uning asosiy kamchiligi – shohlari tez 
sinuvchan bo`ladi. Ipak akatsiyasi daraxtlarining ustki shoxlari kesilganda 1 mavsum davomida 1 metrgacha 
o`sadi. 
Ipak akatsiyasi daraxti vegetativ va urug`i orqali ko`payadi. Uning urug`lari qalin qoplamga ega bo`lib 
juda ko`p yillar mobaynida zararlanmasdan saqlanishi mumkin. Bir qator olimlar tomonidan o`tkazilgan tajribalar 
shuni ko`rsatadiki, 5 yil saqlangan urug`lar ham 90 % unuvchanlik hususiyatini saqlab qoladi. Urug`larning unib 
chiqishi uchun yetarlicha miqdorda suvni o`zlashtirgandan so`ng xujayralarining bo`linishi kuchayadi, o`sa 

---

317
boshlaydi, nafas oladi va oziq moddalar zahirasi ko`payadi. Namlik bilan qanchalik to`yingan bo`lsa, ushbu 
jarayonlar shuncha tez kechadi. Daraxt urug`lari namlikni tuproqdan o`zlashtirishi sekin kechadigan jarayondir. 
Shu boisdan ham ipak akatsiyasi urug`larini suvda ivitib ekish ularning unish muddatini tezlashtiradi va 
urug`larning unuvchanligini oshiradi. 
 
2-rasm. Ipak akatsiyasi urug`ining unib chiqishi 
Ipak akatsiyasining urug`larini o`suvchanligini aniqlash maqsadida tajriba ishlarini olib bordik. Buning 
maydalangan tuproq o`rtacha kattalikdagi idishga solinib, unga ikki xil usulda tayyorlangan urug` ekildi. Birinchi 
variantda urug`lar xech qanday tayyorgarliksiz ekildi. Ikkinchi variantda esa oddiy suvda bir sutka davomida 
ivitilib ekildi. Tuproq namligini bir xilda ushlash maqsadida har kuni suv quyib turildi. Natijada suvda ivitilgan 
urug` 3 kunda nish urib chiqishni boshladi. 6 kun ichida 60 ta urug`dan 8 tasi unib chiqdi. Ivitilmagan urug`lar esa 
5-6 kundan so`ng nish urib chiqishni boshladi. 6 kun ichida 60 dona urug`dan 6 dona urug` unib chiqdi. Demak, 
urug`larni suvga to`yintirish ularning unuvchanligini oshiradi. 
Adabiyotlar: 
1. Qayimov A., Berdiyev E. Dendrologiya. –Toshkent, 2012. 
2. http://davesgarden.com 
3. www.arkive.org