|
www.ziyouz.com
кутубхонаси
49
Onasi bo‘lsa kulmaydi, aksincha, yig‘layapti, «Qara, kara, u judayam o‘xshaydi unga», — deydi u
kimgadir va yana yig‘laydi, o‘ksinib yig‘laydi. Uning sho‘rta’m ko‘z yoshlari bolaning yuziga oqib
tushayotir...
* * *
Tunda Kirisk to‘lqinlarning chayqalishi va shovqinidan uyg‘onib ketdi. Bola zaif chinqirib
yubordi, u osmonga qarab, yulduzlarni ko‘rdi! Shuncha kundan buyon birinchi marta yulduzlarni
ko‘rishi. Ular zim-ziyo osmonda, balandda, dengiz ustidan suzib o‘tayotgan bulutlar orasida porlab
turardi. Hatto bir necha bor bulutlar orasidan shitob bilan suzib o‘tgan oyni ham ko‘rdi.
Bola o‘zini yo‘qotib qo‘ydi: yulduzlar, oy, shamol, to‘lqinlar — hayot, jonlanish boshlandi.
Garchand tuman pardasi hali shundoq turgan bo‘lsa-da, qayiq shunday qalin tuman orasidan o‘tganda
hammayoq yana g‘ira-shira zulmatga cho‘ksa-da, bu hol uzoq davom etmadi. Buyuk tuman qo‘zg‘alib,
junbushga kelib, shamol va to‘lqinlardan chekinib, olamga tarqab, yoyilib borardi.
Bola ko‘zlarida yosh bilan yulduzlarga boqardi. Eshkaklarni qo‘lga olishga madori yetmasdi,
yulduzlarga qarab yo‘l topishni, qay tomonga qarab suzishni ham bilmasdi, qaerdaligini va kelajakda
uni nima kutayotganini ham bilmasdi. Lekin u bari bir yugurik to‘lqinlarning shovqinini
eshitayotganidan, shamol turib, qayiq to‘lqinlar uzra suzib borayotganidan xursand edi.
U sevinch va qayg‘udan, olam yorishganidan, dengiz jonlanib qolganidan yig‘lar, ichishga suvi va
biron-bir yemishi bo‘lganda edi, ehtimol u yana hayotni sevib qolgan bo‘lardi. Ammo u, endi o‘rnidan
turolmasligini, kuni bitganini, hademay tashnalikdan o‘lib ketishini sezib turardi...
Qayiq bo‘lsa to‘lqinlar yuzalab tobora ildamroq suzib borardi. Qayiq rulsiz va eshkaklarsiz, oqim
bo‘ylab suzib borardi. Dengiz uzra ufq arang ko‘rinar, tun qorong‘iligi asta-sekin chekinib, tuman
to‘dalari borgan sari kamayib borardi. Shuningdek, yo‘l-yo‘lakay u yer-bu yerda to‘planib qolgan
tuman to‘dalari ham siyraklasha boshladi. Endi avvalgiday sukunat hukm surmayotgan bo‘lsa-da,
qorong‘ilik bolani zeriktira boshlagan edi. Endi tuman ichida qandaydir xayoliy mavjudotlar sassiz
uchib yurganday tuyuldi unga. Ular paydo bo‘lib, yana shamolda izsiz yo‘qolar, tumanni chok-
chokidan so‘kib, har tomonga tarqatib borardi.
Bulutlar orasida oy paydo bo‘lishi bilanoq dengiz yuzasi bir zum jimirlab, yarqirab ketar, so‘ng
yana so‘nib, yana jonlanardi. Bola ohista nur sochayotgan yulduzlarga boqib, o‘ylay boshladi:
«Ularning qay biri qo‘riqchi yulduz ekan? Qay biri atkichx O‘rxonning, qaysi biri aki-Milxunning,
qaysi biri otam — Emrayinning yulduzi ekan? Sizlar mutlaqo ko‘rinmadingiz. Siz, yulduzlar ham,
bizlarni tumanda ko‘rolmasdingiz. Endi yakka o‘zim qoldim, qayoqqa suzib borayotganimni ham
bilmayman. Ammo endi men qo‘rqmayman, negaki osmonda hammalaringizni ko‘rib turibman. Faqat
kimning yulduzi qaerdaligini bilmayman. Biroq bunday bo‘lishiga sizlar aybdor emassizlar. Axir, siz
bizni dengizda ko‘rmagansiz. Buyuk tuman bizni yashirib turgan edi. Endi yolg‘iz o‘zimman. Ular
bo‘lsa suzib ketib qolishdi. Uchovlari ham ketib kolishdi. Ular sizni judayam yaxshi ko‘rishardi. Sizni
judayam kutishdi, qirg‘oqqa yo‘l topib borish uchun sizlarni ko‘rishga judayam mushtoq bo‘ldilar.
Yulduzlar hech qachon aldamaydi deb atkichx O‘rxon aytardi, u menga yulduzlarga karab yo‘l topishni
o‘rgatmoqchi edi... Biroq bunday bo‘lishiga sizlar aybdor emassizlar. Mening ham kunim bitay deb
qoldi, suvim ham qolmadi, tinka-madorim qurib, qayoqqa suzib borayotganimni ham bilmayman...
Mening ozgina, judayam ozgina suvim qoldi, men uni hozir ichaman, endi chidolmayman, quvvatim
qolmadi. Bugun qoq baliq solinadigan xaltamning bir bo‘lagini chaynab ko‘rdim. U tyulen terisidan
tikilgan. Boshqa chidayolmayman, ko‘nglim aynib, ichim ag‘dar-to‘ntar bo‘lib ketyapti... Men hozir
oxirgi suvni ichaman. Mabodo boshqa ko‘rishish nasib bo‘lmasa, yulduzlar, sizlarga bir gap aytay —
atkichx O‘rxon, aki-Milxun, otam Emrayin sizlarni juda yaxshi ko‘rishardi. Mabodo ertalabgacha
omon kolsam, keyin vidolashaman...»
Tez orada qayiq yana kalin tuman qatlami orasiga tushib qoldi. Yana hamma narsa ko‘zdan g‘oyib
Chingiz Aytmatov. Sohil yoqalab chopayotgan olapar (qissa)
Do'stlaringiz bilan baham: | 
