|
www.ziyouz.com
кутубхонаси
19
xarsanglar orasidan tyulenlar makoniga yugurib borayotganini Muzluk ham ko‘rsa! Afsuski, endi
Kirisk u bilan avvalgiday birga o‘ynay olmaydi, endi Kirisk — ovchi. Miltiqlar faqat Emrayin va
Milxunda bo‘lsayam mayli, hechqisi yo‘q: otasi, otish vaqti kelganda sengayam miltiq beramiz, deb
aytgan edi-ku.
Shunday qilib, ular tyulenlar makoni tomon yaqinlashishdi, so‘ng emaklab ketishdi, Kirisk ham
emaklab ketdi. Qirrali toshlar va g‘adir-budur muzliklar ustidan emaklab yurish qiyin edi, lekin Kirisk
shunday qilmasa bo‘lmasligini tushunardi.
Ular og‘ir nafas olib, terga botib, gohida pisib-berkinib, gohida bo‘yinlarini cho‘zib, atrofni
ko‘zdan kechirib borishardi. Nihoyat, otish vaqti kelganda, bir yerda o‘rnashib olib, nafas yutib, qotib
qolishdi.
Mana shu lahzalarni, bahorning mana shu bir kunini, poyonsiz dengiz o‘rtasidagi mana shu
huvillab yotgan tog‘-toshli orolni va undagi allaqanday mo‘‘jiza kuchi bilan chor-atrofga sochib
tashlangan mana shu qora-qo‘ng‘ir, haybatli toshlarni, hali erishga ulgurmay yotgan mana shu
yalang‘och, kimsasiz yerni, uning yonginasidagi otishga shaylanib turishgan otasi bilan Milxunni,
oldinda, dengizning shundoqqina yoqasida esa shamollar va po‘rtanalardan yemirilib ketgan, ustini
mayda giyoh qoplagan, qing‘ir-qiyshiq qoyatoshlar orasida, hech narsadan xabarsiz, xotirjam yotgan
tyulenlarning kichik bir podasini Kirisk umr bo‘yi eslab qoladi. Bola, nazarida, odamlar uzra, tyulenlar
uzra, orol va dengiz uzra go‘yo birinchi o‘q otilishini nafas yutib kutib turganday qotib qolgan, sal-pal
xo‘mraygan osmonni umr bo‘yi eslab qoladi.
«Ishqilib nishonga tegsin-da!» — o‘yladi u otasi bergan miltiqni yelkasiga taqib olar ekan.
Intizorlik bilan kutilgan shu kisqa lahzalarda u o‘zini mashhur, jasur ovchiday his qilib, g‘ururlanib
ketdi. Ammo qachon quyosh mo‘ralab, nurlari bilan bizni sal-pal ilitarkin, degan maqsadda, xarsanglar
orasidagi sayhonlikda tor joyga tiqilib olishgan mana shu beso‘naqay, xo‘ppasemiz hayvonlarning
jonli bo‘yinlari va yag‘rinlarini qimirlatib nihoyatda panohsiz, himoyasiz, ochiq holda yotganligini
ko‘rib hayratlandi. Ammo boladagi bu holat uzoqqa cho‘zilmadi. U o‘zining ovchi ekanligini, odamlar
undan o‘lja kutayotganligini, tyulen go‘shti va moyi bo‘lmasa odamlar och-yalang‘och qolishini esladi.
Ayni vaqtda: «Birinchi bo‘lib otib, o‘zimni ko‘rsatishim zarur», degan fikr miyasidan yalt etib o‘tdi. U
dadillanib, otasi o‘rgatganiday, yirik, olachipor katta tyulenning chap qanoti ostini, to‘g‘risi,
qanotining teparog‘i va chaprog‘ida joylashgan naq yuragini mo‘ljalga oldi. Shu payt tyulen biron
falokatni his etganday bezovtalanib qoldi. Holbuki, u ovchilarni ko‘rmagandi, shamol dengiz
tomondan esgani uchun odamlarning hidini olmagan edi. Mo‘ljallashga nimadir, allaqanday ko‘lanka
halal berayotganidan Kirisk sal-pal yoniga surilishi kerak bo‘lib qoldi. Juda ehtiyotkorlik bilan surilishi
kerak edi. Aksiga olib, xuddi shu payt Kiriskning tirsagi ostidan bir tosh siljib ketib, boshqa toshlarga
borib urildi-da, hammayoqni larzaga keltirdi. Olachipor katta tyulen uzoqdan g‘ingshiganday qisqa-
qisqa ovoz chiqardi va butun tyulenlar podasi harakatga kelib, na’ra tortib, o‘kirishib, tezlik bilan birin-
ketin o‘zlarini suvga tashlay boshlashdi. Ammo shu payt ularning yo‘lini to‘sganday gumburlash
eshitildi, podaning chetida borayotgan yirik tyulenni Milxun otib o‘ldirgan, shu bilan boshqa
ovchilarni noqulay ahvoldan kutqazgan edi. Kirisk nima kilishini bilmay, gangib qoldi.
— Otsang-chi, tezroq! — buyurdi Emrayin.
Shu zahoti bolaning yelkasida qattiq og‘riq paydo bo‘ldi, kulog‘i tom bitdi. U mo‘ljalga
tegizolmaganidan mulzam bo‘ldi. Axir uning aybi bilan ov barbod bo‘ldi-da. Lekin otasi uning qo‘liga
o‘o‘ tutkazib, shoshirdi:
— O‘qla, tezroq ot!
Ilgari oson ish bo‘lib ko‘ringan o‘qlash va otish (ilgari mashq qilgan vaqtlarida qoyillatardi) hozir
juda mushkul bo‘lib qoldi. Miltiqni o‘qlagach, dastasi o‘rnidan jilmay turib oldi. Bu orada Milxun
suvga tashlanayotgan tyulenlarga karata tizzalab turib yana ikki marta o‘q uzishga ulgurdi.
Tyulenlarning bittasi yaralandi. Yarador hayvon suvning bo‘yida gir aylanib qoldi. Ovchilar o‘sha
yerga yugurib borishdi. Tyulenlar podasi yashirinib ulgurishgan, yarador tyulen esa jon-jahdi bilan suv
Chingiz Aytmatov. Sohil yoqalab chopayotgan olapar (qissa)
Do'stlaringiz bilan baham: | 
