|
www.ziyouz.com кутубхонаси
25
аста-секин қоплаб олаётганди. У қорамтир сув юзасига ёпирилиб келиб, гўё бутун борлиқни ўз
оғушига олмоқчидай эди. Тирик мавжудотдай, улкан махлуқдай оламдаги барча нарсаларни,
одамларни ҳам қайиқ-пайиғи билан ютиб юборгудек ёвуз ният билан ёпирилиб келарди. Туман
боя Кириск кўрсатган томондан, денгиз ўртасида номаълум, хира нарса муаллақ туриб қолган
томондан босиб келарди. Энди у хамирдай кўпчиб, ҳеч қандай тап тортмасдан, шамол зўри
билан қайиқ томонга тўхтовсиз яқинлашиб келарди.
— Қаранглар! Қаранглар! — қўрққанидан қичқириб юборди Кириск. Ҳамма саросимага
тушиб қолди. Бир лаҳза ўз ҳолига қўйилган қайиқ тўлқинлар орасида писта пўчоқдай чайқала
бошлади. Шу заҳоти қалин туман ортидан қудратли тўлқиннинг одамни сескантирувчи
гумбурлаши эшитилди. Даҳшатли тўлқин қутуриб, кўпириб-тошиб келарди.
— Қайиқни бур! — жон-жаҳди билан қичқирди Ўрхон. — Қайиқнинг тум-шуғини тўлқинга
қараб бур!
Эшкакчилар қайиқни тўлқин қаршисига аранг буриб улгуриши билан пўртананинг биринчи
зарби қайиқни ағдариб юборишига сал қолди. Биринчи даҳшатли пўртана ортидан яна денгиз
ғалаёни кўтарилди ва шу заҳоти қалин туман етиб келди. Тобора ёпирилиб келаётган туманнинг
олд қисми жуда яқин қолганда мана шу гирдобли тирик зулматнинг нақадар ёвуз куч билан,
нақадар машъум ният билан босиб келаётгани аниқ кўриниб турарди.
— Шамолнинг қайси томондан эсаётганини эслаб колинглар! Шамолнинг йўналишини
унутманглар! — дея қичқиришга улгурди Ўрхон.
Шу заҳотиёқ уларни қуюқ зулмат ютиб кетди. Туман гўё тоғ кўчкисидай даҳшат билан
ёпирилиб, уларни чексиз зулмат гирдобига ғарқ қилиб юборди. Шу лаҳзадаёқ улар бир оламдан
бошқа оламга тушиб қолишди.
Ҳамма нарса зулмат қаърига чўмиб кетди. Шу лаҳзадан бошлаб на осмон, на денгиз, на
қайиқ қолди. Улар энди ҳатто бир-бирларининг башараларини ҳам кўришолмасди. Шу лаҳзадан
бошлаб улар ўз тинчларини йўқотган эдилар — денгиз қутураётган эди. Пўртаналар қайиқни
дам баландга, дам пастга ирғитар, дам юқорига, дам тўлқинлар орасида ҳосил бўлган сув
ўраларига улоқтириб ташларди. Тошқин ва чайқалишлардан овчиларнинг кийимлари шалаббо
бўлиб, оғирлашиб кетди. Лекин, энг ёмони, қуюқ туман ичида қолган одамлар атрофида
нималар борлигини сезишмас ва кўришмас, денгизда нималар бўлаётганлигини, нима чора
кўриш кераклигини билмай гаранг эдилар! Фақат бир нарса, у ҳам бўлса таваккалига сузиш,
қайиқ ағдарилиб кетмаслиги учун бир амаллаб кўр-кўрона ҳаракат қилиш қолган эди, холос.
Энди қайиқни қандайдир мўлжалга қараб ҳайдаш тўғрисида гап ҳам бўлиши мумкин эмасди.
Тўлқинлар қайиқни хоҳлаган кўйига солиб, истаган томонига элтиб ташлаши мумкин эди.
Кириск илгарилари ҳам шундай воқеалар бўлганлигини эшитганди. Илгарилари ҳам овчилар
денгизда фалокатга учрашган. Илгарилари ҳам овга кетган одамлар изсиз ғойиб бўлишганда
умумий мотам тутилган. Ана шу мотам пайтида Олапар қоясининг ёнбағирларида аёллар билан
болалар бир неча кун гулхан ёқишарди — балки йўқолганлар тўсатдан топилиб қолар, деб умид
қилишарди. Ана шу вақтларда Кириск очиқ денгизда ҳалок бўлиш нақадар даҳшатли, ваҳимали
бўлишини хаёлига ҳам келтирмаган эди. У, аксинча, киш фаслининг меҳмонлари бўлган, бутун
оламни сутга чайқагандай оппоқ ва сокин қилиб юборадиган мана шу беозор туманларни яхши
кўрарди. Бутун олам сеҳрлангандай оппок сукунатга чўмиб, бир текис оқликка ўралган ана шу
пайтларда ер юзидаги барча нарсалар ҳавога парвоз килиб, ранг-рўйи оқариб, арвоҳга айланиб
серрайиб колгандай туюларди. Ана шу пайтларда боланинг юраги орзиқиб кетар, аллақандай
афсонавий манзараларни кўрадигандай, баён қилиб бўлмайдиган қўрқув ва ҳаяжонга чўмар, ана
шу гўзал эртакка ўхшаш ҳарир туманлар шу қадар даҳшатли кучга айланишини тасаввур
қилолмасди. Қутурган денгиз устидаги булутнинг дам сирғалиб эшилиб, дам ёйилиб ва яна
зичлашиб қоп-қора бўлиб буруқсаб бориши илоннинг ҳаракатини эслатарди...
Қайиқ эшкагини икки қўли билан маҳкам ушлаб олган Кириск титраб-қақшаб, Ўрхон
Чингиз Айтматов. Соҳил ёқалаб чопаётган олапар (қисса)
Do'stlaringiz bilan baham: |
