|
www.ziyouz.com
kutubxonasi
155
— Ovoz ber, Ernazar! Ovoz ber! Qaydasan, Ernazar! Jigarim!— tinmay chaqirardi Bo‘ston. Lekin
qorong‘i qa’r tubidan uning o‘z ovozigina aks sado berib qaytardi. Bo‘stonning eti junjikib ketdi.—
Qaydasan, Ernazar!— bo‘zlardi Bo‘ston.— Eshityapsanmi, Ernazar! Men nima qilay, axir?— Shundan
so‘ng u o‘zini tutolmay o‘kirib yig‘lab yubordi. Tinmasdan uzuq-yuluq allanarsalar deb baqirardi. U
allaqachonlar frontda halok bo‘lgan otasi, necha yillar burun o‘lib ketgan onasiga, bolalari, aka-ukalari,
opalariga va ayniqsa, xotini Orzigulga jon-jahdi bilan yalinib-yolvorardi. Yo‘q, u ro‘y bergan bu
falokatni hech aqliga sig‘dirolmasdi... Halok bo‘ldi, halok bo‘ldi Ernazar! Endi uny hech kim va hech
narsa yupatolmas, alamli yuragiga taskin berolmasdi... Endi u hasratdan bir umr xalos bo‘lolmaydi...
Shunda Bo‘ston hayqiriq soldi: «Sen axir bizning duolarimizni eshitmovdingmi?! Nima qilib qo‘yding,
axir? Kim bo‘lding sen shundan keyin?»— U bu so‘zlarni kimga va nimaga qarata aytayotganligini uzi
ham bilmasdi.
O’rnidan gandiraklab turdi, qorong‘u tushayotganligini sezdi, dovonda havo ayniyotganligini
angladi. Qaerdandir bulutlar paydo bo‘ldi, kechasi izg‘iriq turdi. Lekin, nima qilish kerak axir? Qaerga
borsin? So‘qmokda o‘z holiga qo‘yilgan ot ketib qolgan — otning pastga qarab enib borayotganini u
ko‘rgan, lekin orqasidan yetib olishga ilojsiz edi. Biroq egar-jabduqdan tortib, no‘xta-yu jilovigacha
kesib olingan otdan nima ham naf bor? Bo‘ston azbaroyi fig‘oni chiqib, qirda yotgan egarni bir tepdi.
U Ola Mo‘ngu dovonida mangu muzlik-lar ustida, olaygan qoyalar orasida qorayib, bo‘rsinib ketgan
holda boshyalang (telpagi boya o‘rga tushib ketgan edi) har tomonga alanglab yolg‘iz o‘zi qolgan edi.
Dovonda esayotgan izg‘irin shamol uning shusiz ham larzaga tushgan dilini badtar ezardi. Qayoqqa
borsin endi, nima qilsin? Hammasi qanday yaxshi boshlanib kelayotgan edi-ya? Qaydan chiqa qoldi
oyoqning tagidan bu o‘pqon? U o‘zining izlarini ko‘rib chiqdi va Ernazar butunlay tasodif tufayli
yoriqqa tushib ketganligiga amin bo‘ldi. Uning o‘zi jar yoqasidan bir yarim qadamcha naridan o‘tgan
edi. Ernazar sho‘ring kurg‘ur o‘ngroqdan yurib kelayotgan ekan. Qor tagida yashirinib yotgan tog‘
yorig‘iga oti-poti bilan ko‘z ochib-yumguncha qulab tushgan.
Do‘stiga yordam beray desa, ko‘lidan hech narsa kelmaydi. Lekin, bunga ko‘nib ham ketolmaydi.
Birdan Bo‘ston o‘ylanib qoldi: balki Ernazar hali tirikdir, balki faqat hushini yo‘qotib qo‘ygandir —
uni sovuqda qotib qolmasidan iloji boricha tezroq tuz jardan chiqarib olish kerak. O’shanda balki uni
kutqarib qolish mumkindir. U po‘stinni qorga uloqtirdi va garchi bu yerlardan yugurish g‘oyatda kiyin
bo‘lsa ham, pastga tomon chopib ketdi. Sovxozni ro‘y bergan falokatdan imkon qadar tez xabardor
kilmoq kerak, deb o‘ylardi u, shunda ular turli asbobu uskunalar bilan odamlarni yordamga
yuboradilar. Uning o‘zi chiroq bilan arqonda Ernazar yotgan joygacha tushadi, uni albatta, qutqaradi.
U necha marta yiqilib, turdi. «Ishqilib, oyog‘imni sindirmasam, bas»,— deb o‘ylardi har safar
xavotirlanib. So‘ng o‘rnidan yana turar va qadamini jadallatardi.
Bo‘ston salt otini quvib yetishdan ham umidvor edi. Havo dam sayin o‘zgarib, aynib bormoqda
edi. Qor uchqunlay boshladi. Lekin, Bo‘ston bundan tashvishlanmasdi. Dovonda qor quyun quturganda
ham pastda hech narsa yog‘masligini u bilardi. Faqat Ernazar nima bo‘ladi, deb dahshatga tushardi.
Agar tirik bo‘lsa, kutqaruvchilar kelguncha chidarmikin? Tezroq, tezroq,— tinmay miyasiga nuqirdi u.
Xufton qorong‘iligi quyuqlashib borar, qorong‘uda tez yurib bo‘lmaydi, deb yuragiga vahima tushardi
uning.
Bo‘ston otni baribir quvib yetolmadi. Erkinlikni his etib, saman ot qadrdon yerlar tomon jadallab
ketgan edi.
O’ziga tanish tog‘ yonalaridan Bo‘ston tik pastga, yo‘lni ancha qisqartirib tushib borardi. U ne-ne
o‘tloqlar, o‘r-jarlardan o‘tar, lekin bular uni horitmas, uni og‘ir o‘ylar tinmay ezar, bir dam ham
qo‘ymasdi. Boshida Ernazarni qutqarish haqida turli-tuman rejalar guvillardi. Dam dovondan
ketmasligim, Ernazarni shu holda yolg‘iz qoldirmasligim kerak edi, deb o‘ylar, mayliydi, meni ham
quyun ko‘mib ketsa, derdi. Dam mangu muzlik va sovuq, zulmat qa’rida o‘lim talvasasida ingrab
yotgan Ernazarni ko‘z o‘ngiga keltirardi. Tog‘ ustida esa qorbo‘ron quyun yasab qahrli aylanadi.
Ernazarning oilasi, xotini, bolalariga nima deydi? Shuni ko‘z oldiga keltirarkan, u ko‘ksini pora-para
Chingiz Aytmatov. Qiyomat (roman)
Do'stlaringiz bilan baham: |
