Microsoft Word bustonul orifiyn ziyouz com doc

49-bob 
Aql xususidagi so'zlar  
Faqih Abu Lays (rahimahulloh) aytadilar: Ali ibn Abu Tolib (roziyallohu anhu): "Ilm – 
kishining do'sti, aql – yo'lboshchisi, halimlik – vaziri, amal – qo'mondoni, sabr – 
qo'shinining amiri, muloyimlik – otasi, yaxshilik – akasi", dedilar. So'ng o'g'illari 
Hasanga: "Ey o'g'lim, doimo ko'rib turadigan kishingni hech yengil sanama. Agar u 
sendan katta bo'lsa, otang hisobla, agar o'zingga o'xshash bo'lsa, aka, bil, agar kichkina 
bo'lsa, o'g'il bil", deb nasihat qildilar. Ba'zi hukamolar, oqil kim, deb so'ralganda: 
"Oshkora qilishdan hayo qiladigan ishni maxfiy holatda ham qilmaydigan kishidir", 
deyishdi.  
Faqih (rahimahulloh) aytadilar: Bu gap Nabiydan (sollallohu alayhi vasallam) rivoyat 
qilingan hadisga muvofiq keladi: "Avvalgi payg'ambarlardan qolgan kalomning oxirgisi – 
agar hayo qilmasang, xohlaganingni qil". Ya'ni, agar hayo qilinmaydigan ish bo'lsa, bu 
ishni xohlaganingcha qil.  
Luqmoni Hakim o'g'liga: "Ey o'g'lim, yaxshi hojatni talab qilish – ilmning yarmi, 
insonlarga do'stlashish – aqlning yarmi, yashashda tadbir qilish – kasbning yarmi", 
deganlar. 
Aytiladiki: Sakkiz narsaga agar ahamiyat bermagan kishi faqat o'zini malomat qilsin: 
chaqirilmagan ziyofatga boruvchi, uy egasiga buyruq beruvchi, dushmanlaridan yaxshilik 
istovchi, pastkashdan fazilat talab qiluvchi, gaplashib turgan ikki kishining orasiga 
kiruvchi, sultonni mensimagan kishi, o'zi munosib bo'lmagan majlisda o'tiruvchi, quloq 
solmayotgan kishiga gapiruvchi.  

---

Bo’stonul orifiyn. Abu Lays Samarqandiy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
51
Said ibn Abu Ishoq Horisdan, u Alidan (roziyallohu anhu) Nabiyning (sollallohu alayhi 
vasallam) shunday deganlarini rivoyat qiladi: "Oqil faqat uchta narsaga nigohini qaratishi 
loyiq: yashashdagi aniq maqsadga yoki qiyomatdagi halovatga yoki harom bo'lmagan 
lazzatga. Oqil kunduzni to'rtta soatga (vaqtga) bo'lishi lozim: Rabbiga munojot 
qiladigan, nafsini hisob-kitob qiladigan, ilm olishga boradigan – ular unga dinining 
ishlarini ko'rsatib, nasihat qiladilar, nafsining halol va chiroyli lazzatlar bilan holi 
qo'yadigan payt. Yana oqilga holatiga nazar qilishi, zamona ahlini tanishi va tilini 
xatardan saqlashi lozim".