Microsoft Word bustonul orifiyn ziyouz com doc

48-bob 
Muruvvat haqida aytilgan so'zlar 
Ali ibn Abu Tolib (roziyallohu anhu) rivoyat qiladilar: "Nabiy (sollallohu alayhi vasallam): 
"Kim insonlarga zulm qilmasdan, ularga yolg'on gapirmasdan, va'da berib, xilof 

---

Bo’stonul orifiyn. Abu Lays Samarqandiy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
49
qilmasdan muomalada bo'lsa, u muruvvati gapiriladigan kishilardan bo'ladi, adolati 
ko'rinadi, uni birodar tutish vojib, g'iybat qilish harom bo'ladi", dedilar.  
Ibn Zayyod ulug'larning biridan: "Sizlarda muruvvat nima?" deb so'radi. U: "To'rtta 
xislat,– dedi. – Birinchi, kishi gunohdan uzoqlashishi lozim, chunki gunohkor bo'lsa, xor 
bo'ladi, muruvvati bo'lmaydi. Ikkinchi, o'zida bor molini isloh etishi, fasod qilmasligi 
lozim, uni fasod qilsa va boshqaning moliga muhtoj bo'lsa, uning muruvvati bo'lmaydi. 
Uchinchi, ahliga ular muhtoj bo'ladigan narsani hozirlab qo'yishi lozim, chunki kimning 
ahli ayoli insonlarga muhtoj bo'lsa, uni muruvvati bo'lmaydi. To'rtinchi, o'ziga mos 
keladigan taom va sharobga ahamiyat berishi va o'shandan iste'mol qilishi lozim. O'ziga 
mos bo'lmagan taomni tanavvul qilsa, muruvvati nuqsonli bo'ladi".  
Qays ibn Sobit ibn Saidadan rivoyat qilinadi. U Qaysarning oldiga kelib turardi. Qaysar 
unga: "Oqilning afzali nima?" dedi. U: "Kishi o'z nafsini bilishi", deb javob qildi. "Ilmning 
afzali nima?" deb so'radi. "Bilmagan vaqtida tek turish", dedi. "Muruvvat nima?" deb 
so'radi. "Kishi yuzining suvini saqlab qolishi", dedi. "Molning afzali nima?" deb so'radi. 
"Haqqi ado qilingan", dedi. 
Rabiatur Ra'y aytadilar: "Muruvvat oltita, uchtasi muqimlikda, uchtasi musofirlikda 
bo'ladi. Muqimlikdagisi – tilovatul Qur'on, Alloh taoloning masjidlarini obod qilish, Alloh 
yo'lida birodar tutinish. Musofirlikdagisi – ozuqani sarf etish, sheriklarga kam xilof qilish, 
Allohga osiy bo'lmaydigan o'rinlarda hazil-mutoyiba qilish".  
Ba'zi ulamolar: "Muruvvatning afzali so'zida sodiq, ahdiga vafodor bo'lish, o'zining 
foydasiga sarf-xarajat qilish", deyishadi.  
Hasan Basriydan rivoyat qilinadi: Sartaroshga mo'ylablarini qisqartirib bir dirham 
berdilar. Bu haqda (ya'ni, nega ko'p berganlari haqida) so'rashganda: "Torlik – ziqnalik 
qilmanglar, aks holda sizlarga torlik qilinadi", dedilar. U kishi mayda chaqalar ustida 
gapirayotgan kishini ko'rsalar: "Alloh mayda chaqani la'natlasin, kim shuning uchun 
gapirsa, muruvvati bo'lmaydi. Kimning muruvvati bo'lmasa, dini ham bo'lmaydi", 
dedilar.  
Muhammad ibn Hasan aytadilar: "Uchta narsa pastkashlikdir: qon oluvchining haqqi 
ustida shartlashish, qon oluvchilarning oynasiga qarash, nonni o'lchab qarz olish". 
Aytiladiki, yo'llarda o'tirish, muruvvatdan emas. Ba'zi hukamolardan muruvvat nimaligi 
so'raldi. Aytishdiki: "Ochiq eshik, ehson qilingan taom, qattiq bog'langan bel", ya'ni, 
insonlarning hojatini ado etish uchun. 
Hasan Basriy: "To'rtta narsa kishining muruvvatidan: tilining rostgo'yligi, birodarlarining 
xato-kamchiliklarini kechirishi, ahli zamonining taniqli kishisiga saxovat qilishi, tanish va 
qo'shnilarga ozor berishdan tiyilishi", dedilar.  
Umar (roziyallohu anhu): "Men qachon arablar halok bo'lishini bilaman", dedilar. "Ey 
amirul mo'minin, qachon halok bo'ladi?" deyishdi. "Ularni islomiy taqvosi va johiliyat 
saxovati bo'lmagan kishi boshqarsa", dedilar.  
Roviy: "Amirul mo'minin (roziyallohu anhu) rost gapirdilar. Ularni muttaqiy Abu Bakr, 

---

Bo’stonul orifiyn. Abu Lays Samarqandiy