Microsoft Word bustonul orifiyn ziyouz com doc

120-bob 
Iymon haqida 
Faqih (rahimahulloh) aytadilar: Ba'zilar odamlar o'z nafsiga men mo'minman deb 
aytishlarini makruh sanashdi, magar istisno qilib, men inshaalloh, musulmonman desa, 
joiz deyishdi. Chunki bu lafz madh – maqtashdir, nafsini maqtash esa, joiz bo'lmaydi. 
Xuddi men zohid, men obid deb aytish joiz bo'lmagani kabi. Shuningdek, men 
mo'minman deb aytish ham joiz bo'lmaydi" deydilar. Chunki Alloh taolo mo'minlarni 
alomatlar bilan sifatladi, bas, kimdaki shu alomatlar topilmasa, mo'min deb atalishi joiz 
emas. Bu alomatlar haqida Alloh taolo shunday deydi: 
"Faqat Alloh (nomi) zikr qilinganida qalblariga qo'rqinch tushadigan, Uning oyatlari 
tilovat qilinganda iymonlari ziyoda bo'ladigan va Parvardigorlarigagina suyanadigan 
kishilar (haqiqiy) mo'mindirlar. Ular namozni to'kis ado etadilar va Biz ularni bahramand 
qilgan narsalardan infoq-ehson qiladilar. Ana o'shalar haqiqiy mo'minlar bo'lib, ular 
uchun Parvardigorlari huzurida (ya'ni, jannatda, yuksak) darajalar, mag'firat va ulug' 
rizq bordir" (Anfol, 2–4-oyat). Yana Alloh taolo aytdiki: "A'robiylar: "Iymon keltirdik", 
dedilar. (Ey Muhammad, ularga) ayting: 
"Sizlar iymon keltirganlaringiz yo'q, lekin sizlar "Bo'yinsundik", denglar, (chunki hali-
hanuz) iymon dillaringizga kirgan emasdir. Agar sizlar Allohga va Uning payg'ambariga 
itoat etsangizlar, U zot sizlarga (qilgan yaxshi) amallaringizdan (ya'ni ularning 
savobidan) biron narsani kamaytmas" (Hujurot, 14). Shunday qilib, Alloh ularni o'z 
nafslarini mo'min deb atashdan qaytardi va ularga o'zlarini musulmonman – 

---

Bo’stonul orifiyn. Abu Lays Samarqandiy 
 
 
www.ziyouz.com kutubxonasi 
120
bo'ysunuvchi deb atashni buyurdi.  
Boshqalar quyidagi hadisga binoan buning zarari yo'q, deydilar. Ato aytadilar: 
"Rasulullohning (sollallohu alayhi vasallam) ashoblari biz mo'min-musulmonlarmiz, deb 
aytganlarini bilaman". Zayd ibn Aloqa Abdulloh ibn Yazid Ansoriydan rivoyat qiladi: 
"Agar birontangizdan iymon haqida so'ralsa, u hech ham shubhalanmasin", dedi. 
Ibrohim Taymiy: "Sizlarning birontangiz musulmonman deb aytishni hech makruh 
sanamasin, agar u so'zida to'g'ri bo'lsa, so'ziga binoan, albatta, ajr oladi. Agar yolg'onchi 
bo'lsa, unda uning kufridan, yolg'onidan ham yomonroq narsa kirmaydi, chunki Alloh 
taolo: 
"Ey mo'minlar, taqvoli kishilar bo'lishingiz uchun sizlardan ilgari o'tganlarga farz qilingani 
kabi sizlarga ham sanoqli kunlarda ro'za tutish farz qilindi" (Baqara, 183), dedi, boshqa 
o'rinda esa: 
"Ey mo'minlar, namozga turganingizda yuzlaringizni hamda qo'llaringizni 
chig'anoqlarigacha yuvingiz, boshlaringizga mash tortingiz (ya'ni nam qo'llaringiz bilan 
silangiz) va oyoqlaringizni oshiqlarigacha yuvingiz!" (Moida, 6), dedi. Kimki o'zining 
mo'min ekaniga shak-shubha qilsa, unga ro'za va namozni ado etmasligi kerak bo'ladi, 
chunki Alloh taolo bularni xossatan mo'minlarga vojib qildi", deydilar. 
Faqih aytadilar: Agar birontangiz men, inshaalloh, mo'min holatda o'laman, desa joiz 
bo'lmaydi, chunki istisno qaytadan boshlovchiga ishlatiladi, hozirgi va o'tgan zamonga 
ishlatilmaydi, chunki gapda: "bu narsa, Xudo xohlasa, kiyim" va "bu, inshaalloh, ustun" 
deb aytish durust bo'lmaydi.  
Hasan Basriydan rivoyat qilinadi: "Inshoalloh, bunday qilaman desa, bu gap kishining 
aqlliligidan, agar, inshaalloh, bu ishni qildim, desa, bu uning ahmoqligidan". Taloq va 
'itoqda (qulni ozod qilish) istisno qilsa, taloq va 'itoq tushmaydi, agar o'z iymonida 
istisno qilsa, iymonga xalal va qusur etib qolishi xavfi bor.