Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

SHIKASTLANISH BELGILARI 
III juft nervni shikastlanishi: 
1. Kasal narsalarni 2 ta bo‘lib ko‘rinishiga (diplopiyaga) shikoyat qiladi. 
Unda quyidagi belgilar paydo bo‘ladi: 
2. Ptoz yoki poluptoz, ekzoftalm, 3. Tashqi tomonga qaragan g‘ilaylik, 4. 
Gorizontal nistagm, 5. Ko‘z olmasining ichkariga, tepa va pastga harakatini 

---

 112
susayishi yoki bo‘lmasligi kuzatiladi. 6. Ko‘z qorachiqlarini har xil kattaligi–
anizokoriya. Shikastlangan tomonda midriaz–ko‘z qorachig‘ini kengayishi yuz 
beradi. Argayle-Robertson belgilari.
IV NERVNI SHIKASTLANISHI
1.
Diplopiya, asosan pastga oyoq ostiga qaraganda bo‘ladi.
2.
Ko‘z olmasining pastga va tashqi tomonga harakati susayadi va u qisman 
tepa va ichkariga qaragan holatda bo‘ladi.
VI JUFT NERVNI SHIKASTLANISHI 
1. Ko‘z olmasining tashqi tomonga harakati chegaralangan va ichkariga 
qaragan g‘ilaylik va tashqariga qaraganda diplopiya bo‘lishi kuzatiladi. 
Orqa uzun yo‘l shikastlanganda ko‘z olmalarining birgalikdagi harakati 
buzilib, kasal bir nuqtaga tikilib qoladi. Shunga nigoh falaji deyiladi. Bunday falaj 
orqa uzun yo‘lni Varoliy ko‘prigida, miya oyoqchalarida, kortiko-nukler yo‘llarini, 
miya po‘stlog‘ini peshona qismini (8 Brodman maydoni) shikastlanishida paydo 
bo‘ladi. (Ko‘z olmasini harakatlantiruvchi mushaklarni nigoh falajini ko‘rsatadigan 
rasm).
 
Uch shoxli nervning (n. trigeminus) tuzilishi va vazifasi 
Uch shoxli nerv faoliyatiga nisbatan aralash nerv bo‘lib, uning tarkibida 
sezuvchi va harakatlantiruvchi tolalari bor. 
Sezuvchi qismi uchta neyrondan iborat. Birinchi neyron chakka suyagi 
piramidasining uch shoxli nerv botiqligida miyaning qattiq pardasi hosil qilgan 
bo‘shliqda joylashgan yarim oy shaklidagi Gasser tuguni hujayralari. Bu 
hujayralarning aksonlari uch shoxli nervning sezuvchi ildizini hosil qilib, Varoliy 
ko‘prigi, o‘rta miya, uzunchoq miya va orqa miyadagi sezuvchi o‘zaklarga 
yo‘naladi. Ularning dendritlari esa nervning uchta shoxini: 1-shox, ko‘z nervi (n. 
ophtalmicus), 2-shox, yuqori jag‘ (n. maxillaris) va 3-shox, pastki jag‘ nervini (n. 
mandibularis) hosil qilib periferiyaga yo‘naladi.
1) Ko‘z nervi tugundan boshlanib, ko‘z kosasining yuqorigi tirqishi orqali 
ko‘z kosasiga kiradi va quyidagi shoxlarga bo‘linadi:
a) Ko‘z yosh nervi (n. lacrimalis) bu nerv ko‘z shilliq pardasining tashqi 
tomonini, yuqorigi qovoqni va ko‘zning ichki burchagi terisini innervatsiya qiladi.
b) Burun-kiprik nervi (n. nasociliaris) ko‘zning, burunning shilliq 
pardalarini, peshona, ponasimon bo‘shliqlarni, g‘alvirsimon suyakning orqa 
qismini, burun terisini va bosh miya qattiq pardasini innervatsiya qiladi.
c) peshona nervi peshona terisini, ustki qovoq, ko‘zning medial burchagi 
terisini va kon’yunktivani innervatsiya qiladi.
2. Yuqori jag‘ nervi uch shoxli tugundan boshlanib oldinga yo‘naladi va 
yumaloq teshik orqali qanot-tanglay chuqurchasiga chiqib quyidagi shoxlarga 
bo‘linadi:
a) yonoq nervi (n. zugomoticus), chakka va yonoq sohasining terisini 
innervatsiya qiladi. 

---

 113
b) ponasimon – tanglay nervlari (n.sphenopalatini) g‘alvirsimon suyakning 
orqa qismini, ponasimon bo‘shliqni, burunni, hiqildoqni, yumshoq va qattiq 
tanglay va tanglay murtagi shilliq pardasini innervatsiya qiladi.
c) ko‘z kosasining pastki nervi (m. infraorbitalis) o‘z nomidagi teshik chiqib 
pastki qovoq terisini va shilliq pardasini, ko‘z kosasi osti terisini, tishlarni, hamda 
gaymor bo‘shlig‘i shilliq pardasini innervatsiya qiladi.
d) yuqorigi milk nervlari (n. gingivalis superiores). Bu nervning shoxchalari 
tish chigalini hosil qiladi va yuqori jag‘ning milkini, tishlarini, gaymor bo‘shlig‘i 
va lunj shilliq pardasi retseptorlarini hosil qiladi.