Microsoft Word Bolalar nevrologiyasi end doc

Aura
 – 
bu epileptik tutqanoqning paydo bo‘lishida bevosita oldindan 
xabarchisi bo‘lib hisoblanadi. Bu har xil sezish bo‘lishi mumkin: ko‘ngil aynish, 
bexollik, bosh aylanishi, lab uyushish, yurakda yoki ko‘krak sohasida og‘riq, nafas 
olishni buzilishi, og‘izda yoqimsiz sezgini sezish. Bemorlarda tutqanoqning 
boshlanishi o‘zida (depersonalizatsiya)
 
yoki atrofdagi hayotda bo‘layotgan 
(derealizatsiya) voqeani «noreallik» holatini his etadi. Boshqa hollarda «ko‘rib 
bo‘lgan» yoki «umuman ko‘rmagan» hissiyot paydo bo‘ladi. Ba’zida bemorlarda 
eshitish va ko‘rish gallyutsinatsiyalari paydo bo‘ladi.
Tipik hollarda murakkab parsial tutqanoqlarning lokalizatsiyasi chakka 
sohasida bo‘lsa oral avtomatizm (chaynash, lablarini yalash, ixtiyorsiz yutinish) 
rivojlanadi. Bemorlarda verbal, ambulator avtomatizmlar paydo bo‘lishi mumkin. 
Kam hollarda turli ko‘rinishdagi avtomatizmlar bir-biriga qo‘shilgan bo‘ladi 
(masalan, ambulator va mimik). 
Murakkab parsial tutqanoqlar affektiv belgilar bilan paydo bo‘lib, 
emotsional buzilishlar bilan xarakterlanadi: havotirlanish, qo‘rqish vahimadan to 

---

 339
yaqqol agressiyagacha. Ba’zi bemorlarda teskarisi: baxtiyorlik sezish, xursandlik, 
ichki tinchlik paydo bo‘ladi va boshqalar. Xushning yo‘qolishi, og‘ir parsial 
tutqanoqlarga xarakterli bo‘lib, bir necha sekunddan bir necha minutgacha davom 
etishi mumkin. Bemor ko‘zini ochgan holda yotgan yoki g‘alati so‘zlarni aytishi 
mumkin.
Generallashgan tutqanoqlar.
 
Patologik jarayon ikkala yarim sharlariga 
tarqalib, tutqanoqning boshlanishi, xushning yo‘qolishi, auraning bo‘lmasligi bilan 
xarakterlanadi.
Tonik-klonik
 
(yoki katta talvasalar) epilepsiya uchun (ko‘pincha) tipik 
bo‘lib, hisoblanadi. Tonik-klonik tutqanoqqa xarakterli belgi ko‘pincha pubertat 
davrda paydo bo‘lib, boshqa endogen va ekzogen omillar (menstruatsiya, 
alkogolizm, o‘ta charchash) uyqu va uyg‘oq sikliga bog‘liq. Tutqanoqning 
boshlanishida bemor to‘satdan xushini yo‘qotadi, yiqiladi, qorachiqlari kengayadi. 
Keyin tutqanoqning tonik fazasi boshlanadi, 10-20 sekundgacha davom etadi. 
Hamma guruh mushaklarining tonik qisqarishi paydo bo‘ladi. Ko‘zlari katta 
ochilgan, ko‘z olmalari yuqoriga ketgan, qorachiqlari kengaygan, yorug‘likka 
reaksiyasi yo‘qligi bilan kechadi. Spazmlashgan tovush yoriqlaridan havo o‘tganda 
epileptik qichqirish paydo bo‘ladi, bu bir necha sekund davom etadi. Keyinchalik 
mushaklarning tonik rigidligi qaltirashga o‘tadi va klonik fazasi boshlanadi. Bu 1-5 
minut davom etadi. Bu fazada klonik xirillash va tilini tishlashi mumkin. Og‘ir 
vegetativ buzilishlar bo‘lishi mumkin: salivatsiyaning kuchayishi (og‘izdan 
ko‘pik) terlash, traxeobronxial, bronxial shilliq ajralishining kuchayishi, tonik 
fazada nafas olganda havoning ushlashi, klonikda esa – nafas yuzaki bo‘lib, bu 
uzoq gipoksiyaga olib keladi. Bunaqa epileptik tutqanoqdan keyin uxlash yoki 
mudrash paydo bo‘ladi. Bunda ixtiyorsiz siyish, qorachiq va shox parda 
refleksining bo‘lmasligi kuzatiladi. Xushiga kelgandan keyin boshni va 
mushaklarni og‘rig‘iga shikoyat qiladi. Tutqanoq davrida to‘liq amneziya 
kuzatiladi. 
Tonik tutqanoqlar