|
www.ziyouz.com kutubxonasi
35
taraqqiyot ko‘chkisiga qarshi turgan mana shu yolg‘iz qo‘rg‘on Palmerga anchayin zavq bag‘ishladi.
Albatta, agar YuBTK oldida shunday muammo paydo bo‘lsa, o‘ylardi u, shunda mana shu yolg‘iz
qo‘rg‘onni o‘z ixtiyorida bor bo‘lgan barcha vositalar yordamida yakson qilish Palmerning
majburiyatiga kirardi. Lekin hozir bu haqda «Fyorst neshnl» qayg‘urishi kerak bo‘lgani uchun mazkur
manzarani tomosha qilish unga juda yoqardi.
Ellik ikkinchi ko‘chaning muyulishida Palmer yo‘ldan o‘tish uchun svetoforni kutarkan, Berkxardt
bilan uchrashganda unga nima deyishi kerakligini o‘ylardi.
Yangi vazifaga tayinlashi haqidagi xabarni uning o‘z roziligini olmasdan turib matbuotga berib
yuborish, shubhasiz, o‘rnatilgan tartibni jiddiy buzishdan boshqa narsa emas. Berkxardt bilan buni
gaplashish uchun uning oldiga kirishdan oldin miss Kleridan to‘liq ma’lumotlarni olish lozim. Lekin u
nihoyatda qat’iyatli bo‘lishi kerak. Bu voqeaga befarq qaraydigan bo‘lsa, avval- boshdanoq o‘z
mavqeini bo‘shashtiradi. Bu esa uning Berkxardt va bank bo‘lajak munosabatlariga soya solishi mukin
edi. Palmer bunga yo‘l qo‘yolmasdi. Shu bugunoq qarshi hujumga o‘tishi va o‘z so‘zida qat’iy turib
olishi kerak bo‘lardi.
Bu masalani Berkxardt oldiga qo‘yarkan, Berns shaxsiga doir to‘xtalishga ham to‘g‘ri kelishini
Palmer yaxshi tushunardi. Umuman, bu odamning YuBTKga nima daxli bor? Bankning ahvoli qachon
bunchalik darz ketdiki, Bernsga o‘xshash kimsalardan yordam so‘rashga majbur bo‘lindi?
Berns o‘zicha zarar yetkaza olmasdi, lekin u faqat salobatli bank bilan bog‘liq bo‘lmagan paytgacha
davom etadi, degan qarorga keldi Palmer. Unga o‘xshagan odamlar biznesning boshqa ko‘pgina
tarmoqlarida o‘z ishining ustasi bo‘lib, bunday sohalarda tashqi ko‘rinish hal qiluvchi ahamiyatga
molikdir.
Lekin bank, garchi u dunyodagi barcha banklar singari o‘zining tashqi qiyofasiga ega bo‘lsa-da,
mohiyatiga ko‘ra ancha murakkab hodisadir. Uning asosini eng aniq qiymat — pul tashkil qiladi. Bu
sarmoya va xizmatdan tashkil topgan murakkab qurilmaning poydevoridir. Bank jamiyat bilan o‘zaro
munosabatlarida ushbu tamoyilni e’tibordan qoldirsa bormi, — shunday hollar yuz bergandi — darhol
inqiroz jarayoni harakatga keladi, mijozlar ko‘z o‘ngida obro‘ va ishonchga putur yetadi. Bu halokatga
eltuvchi jarayondir.
Mak Berns kim? — so‘radi o‘z-o‘zidan Palmer. Berkxardt u bilan qanday bog‘lanib qoldi? Balki
Berns rahbarlik qilgan reklama agentligi tufaylidir. Nima uchun Berkxardt zo‘r berib Berns bilan
shaxsiy muomala qilmaslikka urinadi-yu, ayni paytda Palmerni u bilan munosabatlarni tiklashga
undaydi? Nima sababdan Berkxardt bilan Berns o‘rtasidagi munosabatlar sir tutib kelindi? Mak
Bernsdan YuBTKga nima kerak edi? Berkxardt uning xizmatidan foydalanar ekan, u obro‘siga dog‘
tushirishga qanchalar tayyor?
Palmer turgan yo‘lkadan Ellik birinchi ko‘chaga tushish uchun endi qadam bosgan ham ediki,
birdan uning shundoqqina oldida, sal bo‘lmasa urib yuboray deb yetti o‘rinli katta qora «kadillak»
burchakka burildi. Palmer ortga tisarildi. U haligi narsalar haqida o‘ylarga shu qadar berilib, qayoqqa
ketayotganiga e’tibor bermaganiga o‘zi ham hayron qoldi. Jin ursin, o‘sha Bernsni, u bilan birga
qo‘shib Leyn Berkxardtni ham.
Shu payt Palmer birdan haligi semiz kishi restoranda Berns bilan xayrlasha turib qandaydir ismni
aytganini esladi. Burchakda turganicha, Palmer o‘sha ismni xotirlashga urindi. Beparvolik bilan
aytilgan bu nom uning qulog‘i yonidan o‘tib ketgan bo‘lsa-da, Palmer ongining chuqur puchmoqlarida
iz qoldirishga ulgurgan edi. Uni, albatta, eslashi kerak, derdi Palmer.
Palmer xotirasini tiklashga chiranib ko‘zlarini yumdi. Kimdir uni turtib yubordi, u katta yo‘lga chiqib
qolganini sezib ko‘zlarini ochdi.
Katta Vik!
Palmer yengil tortib, shoshganicha ko‘chani kesib o‘tdi-da Leksington-avenyu yoqalab yurdi. Katta
Vik Kalxeyn. Palmer kutubxona binosi yonidan o‘tib ketishiga sal qoldi. Lekin darhol orqasiga qaytib,
sokin, g‘ira-shira dahlizga kirdi. «Nimadan boshlasam ekan?». “Who’s who”1 dan emas, albatta.
Buning o‘rniga u kutubxonachidan uchuvchilar uchun davriy nashrlar ma’lumotnomasini so‘rab oldi-
Bankir (roman). Lesli Uoller
Do'stlaringiz bilan baham: |
