Microsoft Word avlodlar dovoni ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
283
Murodning tarbiyachisi, ustozi shoir Fayziy edi. Shahzoda Fayziydan bani bashar haqida 
olgan saboqlariga suyanib: 
— Nasoralar ham Odam Atodan tarqagan-ku, — dedi. 
— Albatta-da! — quvonib xitob qildi Akbar. — Biz jahon miqyosiga chiqmoq uchun 
barcha qit’alarning ilm-u san’atiga bag‘rimizni dadil ochmog‘imiz kerak, o‘g‘illarim! 
Buning uchun avvalo, dunyo tillarini o‘rganmog‘imiz zarur. Padrelar bizga Ovrupo degan 
qit’ada qancha mamlakat-u qancha ulus borligini so‘zlab berdilar. Ko‘pchiligimiz ularni 
bilmaganimiz uchun hammasini «farangi»lar deb yurar ekanmiz. Ovrupodan narida 
Amerika degan yana bir yangi qit’a kashf etilmishdir. Ummon bo‘ylab kemada suzganda 
o‘sha qit’aga olti oyda yetib bormoq mumkin ekan. Farangilar qilgan ulug‘ jug‘rofiy 
kashfiyotlarni hali hech bir mamlakat qilmagan ekan. So‘zlab beraversalar, «Ming bir 
kecha» ertaklaridan ham maroqlidir! 
Akbar o‘g‘illarini farangi tiliga shu tarzda qiziqtirgandan so‘ng padrelarning oldiga 
dastlabki mashg‘ulotga yubordi. 
* * * 
Asli kataloniyalik ispan bo‘lgan Antoni Monserrate qirq besh yoshlarda. Millati italyan 
Rudolf Akvaviva esa hali o‘ttizga kirmagan baquvvat yigit. Akbar saroyida Monserrateni 
yoshi kattaroq bo‘lgani uchun farangilarning boshlig‘i deb ko‘proq ehtirom qilishadi. 
Lekin aslida Akvaviva Monserratega rahbar qilib yuborilgan edi. Chunki Rudolfning 
tog‘asi Goa orolidagi barcha cherkovlarning peshvosi. Portugaliya qiroli ham Hindiston 
ishlarida Akvavivani o‘ziga sodiqroq deb biladi. Iezuitlar sulukatida Rudolf eng imtiyozli 
va fidoyi guruh hisoblanadigan martirlar safiga qabul qilingan. Martirlar o‘z jonlarini 
katolik cherkovi uchun qurbon etishga qasamyod qiladilar. Ular iezuitlar orasidagi 
bo‘lajak shahidlar sifatida yuksak obro‘ga ega bo‘ladilar. 
Akbar buni bilmasa ham, Akvavivaning o‘z diniga haddan ortiq berilgan qiziqqonroq 
ruhoniy ekanini sezgan; «ehtimol, yosh bo‘lgani uchun aqli uncha quyulmagandir», deb 
o‘ylagan va mulohazakor, bosiq Monserrateni undan afzal ko‘rib, muallimlikka taklif 
qilgan edi. 
Monserrate shahzodalarga til o‘rgatish uchun borayotganda Akvaviva unga iezuitlar 
sulukati nomidan ko‘rsatma berdi: 
— Sizning muqaddas burchingiz — saratsin* shahzodalarini katolik diniga o‘tkazmoqdir. 
— Akbar barcha dinlarni barobar deb e’lon qilganda biz odamlarni bir dindan ikkinchisiga 
o‘tkazishimiz ne kerak padre? Axir biz, yevropaliklar, osiyoliklardan orqada emas, 
oldinda yurmog‘imiz zarur emasmi? 
— Oldinda yurganimiz uchun ham ularni o‘zimizga ergashtirmog‘imiz kerak, Antoni! Men 
qirolga yozgan maktubimda «Akbar «Injil»ni ko‘ziga surib o‘pgani — nasora diniga 
moyilligini ko‘rsatdi», dedim. Agar biz mahorat bilan ish olib borsak, bu saratsin 
podshosini o‘z dinimizga o‘tkazishimiz aniq! 
Antoni Rudolfning bu niyati xomxayol ekanini sezib turardi. Hatto jo‘n bir tuxumni yorib 
chiqqan jo‘ja ham shu tuxumning qobig‘iga qaytib kirolmaydi-ku. Antonining tasavvurida 
ulkan burgutga o‘xshab uchayotgan Akbar qanday qilib katolik dinining qobig‘iga kirsin! 
Monserrate mustaqil fikr yuritishni qanchalik yaxshi ko‘rmasin, katolik cherkovining 
inkivizitsiyasi o‘rnatgan shafqatsiz istibdoddan juda qo‘rqar edi. Agar Akvaviva uni 
«katolik cherkoviga xiyonat qilgan dahriy» deb, inkvizitsiyani bunga ishontirsa, Antoni 
qaytib borganda uni o‘tga tashlab o‘ldirishlari muqarrar edi. Akbar o‘z yurtida mana 
shunaqa diniy istibdodni ag‘darib tashlagani Antoniga ma’naviy kamolotday tuyulmoqda 

---

Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov