Microsoft Word avlodlar dovoni ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
27
kitoblarni tarjima va talqin qiluvchi olim bo‘lib ishlardi. Qiz Humoyunni kutubxonada 
mutolaaga qattiq berilgan paytlarda zimdan kuzatib yurib yaxshi ko‘rib qolgan ekan. 
Hindlarning Xoli bayramida qizlar o‘zlarini himoya qila oladigan yigitni tanlab, uning 
bilagiga bir shoda gul taqadilar. Rakshabandi deb ataladigan shu odatga binoan Chand 
bibi Xoli bayrami kuni bog‘da Humoyunning bilagiga chiroyli gulshoda taqdi. O‘sha 
damda qiz ham Humoyunga juda yoqib qoldi. Balki unga valiahd o‘g‘ilni mana shu hind 
qizi tug‘ib berar? Unga uylanish bilan balki Humoyun hind elining ko‘ngliga yaxshiroq yo‘l 
topar? 
Biroq Said Xalil boshliq ruhoniylar boshqa dindagi qizga nikoh o‘qishdan bosh tortdilar. 
«Shariat bo‘yicha qiz musulmon dinini qabul qilsin, so‘ng biz nikoh o‘qiymiz», deyishdi. 
Agar Chand bibi muslima bo‘lmasdan turib o‘g‘il tug‘sa, uni musulmon podshosining 
taxtiga valiahd qilish ham mumkin emas — ko‘pdan qabul qilingan rasm-u odat 
shunday. Humoyun buni Chand bibiga tushuntirdi, unga kalimayi shahodatni o‘rgatdi. 
Qiz yigitga bo‘lgan muhabbati tufayli uning aytganini qildi. Hind dinida tangrilar ko‘pligini 
tabiiy deb biladigan Chand bibi eri sig‘ingan yana bitta Xudoga sig‘inishni faqat kalimayi 
shahodatdan iborat deb o‘ylagan edi. 
Lekin u nikohdan o‘tgach, Humoyun ko‘p o‘tmay Gujarat tomonlarga harbiy yurishga 
ketdi. Chand bibi qilich taqqan beshafqat ayol — haram bekasining ixtiyorida qoldi. Unga 
hindcha sari kiyishni taqiqlashdi, muslima ayollar kabi uzun ko‘ylak, qabo, zar jiyakli 
lozim kiydirishdi. Haram bekasi uni boshqa ayollar qatori besh vaqt namoz o‘qishga 
majbur qildi. 
Agar Chand bibi boshqa mamlakatga olib ketilganda, ehtimol, bu o‘zgarishlarga osonroq 
ko‘nikkan bo‘lardi. Lekin u o‘z vatanida yashamoqda edi. Boqqa chiqsa hindlarning 
muqaddas daraxti ashoka va ban’yanni ko‘radi. Gullar ham hind ma’budalarini yodiga 
soladi. Jamna bo‘yiga yuvinishga borsa boshqa afsonaviy daryo — Sarasvati yodiga 
tushadi. Sarasvati esa eng qudratli ayol xudolardan hisoblanadi. Chand bibi unga ham, 
jazo beruvchi Shivaga ham, o‘zi bolalikdan sig‘inib yurgan Durgaga va boshqa muqaddas 
ma’budalarga ham xiyonat qilgan kabi doimiy g‘ashlik va vahm ichida yashaydi. 
Kechalari tushlariga kiradigan Shiva, Durgalar uni jazolab goh ilonga chaqdiradi, goh 
botqoqqa g‘arq qiladi, goh yirtqichlar changaliga tashlaydi. Juvon uyqudan bosinqirab 
uyg‘onadi va dag‘-dag‘ titraydi. 
Humoyun Gujaratdan qaytib kelguncha Chand bibi ruhiy qiynoqlardan ozib, so‘lib, asab 
kasaliga duchor bo‘lgan edi. Humoyun uning xobgohiga borgan kechalari Chand bibi 
quvnab ashula aytayotgan joyida birdan ko‘ngli buzilib yig‘lab yuborar, uxlagan 
paytlarida esa ingrab uyg‘onar, vujudi vahima ichida titrab, Humoyundan himoya istardi. 
Uni yupatguncha Humoyunning o‘zi ham ruhan qiynalib, uyqusi o‘chib ketar, keyin 
boshqa xonaga chiqib, gulobga afyun qo‘shib ichar va shu bilan qaytadan uyquga 
ketardi. 
Ohuday yayrab yurgan qizning bir yil o‘tmay shunday so‘lib qolishiga Humoyunning o‘zi 
ham aybdor emasmi? Haramdagi tartiblarni o‘zgartira olmas ekan, nega bu qizga 
uylandi? Nega uni boshqa dinga o‘tkazdi? 
Beka begim ham, Mevajon ham undan baxt topgan emas. Hozir Beka begim, «bizni shu 
ko‘yga solganingiz ozmidi? Yana boshqa go‘zal qizlarga ko‘z tikishingiz insofdanmi?» 
deganday ko‘rindi. Shuning uchun Humoyun Beka begimga darhol yon bergan kabi: 
— Mayli, chavgonni... ertaga peshindan so‘ng tamosho qilg‘aymiz, — dedi. 
Shu orada Hamida Bonu Humoyunga zimdan sinchiklab qarab oldi. Boya fil ustida 
gavdasi kichik ko‘ringan edi, uning bo‘yi baland, yelkalari keng, durkun yigit ekanini qiz 
endi bildi. Chiroyli qilib tarashlangan kalta soqol-mo‘ylovi oftob nurida qizg‘ish tusga 
kirib tovlanadi. Sallasidagi olmosdan tashqari belidagi kamariga, xanjarining sopi va 

---

Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov