Microsoft Word avlodlar dovoni ziyouz com doc

www.ziyouz.com kutubxonasi 
154
— Har qalay, Humoyun Islomshohday zolim emas, — dedi va qo‘ynidan qatlangan bir 
yozuv chiqardi: — Mana, Humoyunning afvi umumiy e’lon qilib chiqargan farmoni. 
Farmon oddiy odamlar ham tushunadigan qilib yozilgan edi. Salim ota uni shayx 
Muborakning qo‘lidan olib ovoz chiqarib o‘qidi: 
«Xaloyiq! Kimki ilgari Sherxon va uning avlodlari ta’sirida bizga qarshi ish qilgan bo‘lsa-
yu, endi bu xato yo‘ldan qaytib, biz bilan hamkorlikka yuz tutsa, hammasiga afvi 
umumiy bergaymiz, barcha gunohlaridan kechgaymiz, har biriga munosib inoyatlar 
qilgaymiz. Barcha bek-u navkarlarga tayin etildikim, biz o‘z qadrdon elimiz bo‘lmish Hin-
distonga qaytdik, bosqinchilik va talonchilikka mutlaqo yo‘l qo‘yilmasin. Bu farmoni 
oliyga rioya qilmay, hind dehqonlarining sigirini o‘g‘irlab so‘ymoqchi bo‘lgan Ahmadxon 
ismli navkar o‘n ming kishilik qo‘shin oldida quturgan filning oyog‘i tagiga tashlab 
o‘ldirildi. Inshoollo, bu jazo boshqalar uchun ibrat bo‘lg‘usidir, fuqaroning mol-u jonini 
omon saqlashga yordam bergusidir. Bizning ezgu niyatimiz — o‘zaro urushlarda, jabr-u 
zulm ichida abgor bo‘lgan bu muazzam mamlakatni yana qaytadan yakdil-u yaktan, 
obod-u qudratli qilmoqdir. Ilohim, shu ulug‘ maqsadlarga yetaylik!» 
Bu gaplar ta’sirida Salim otaning dilida yana iliq tuyg‘ular uyg‘ondi. Humoyun mavlono 
Xondamir bilan hamkor bo‘lib yangi qonunlar chiqargani, tabiatdagi uyg‘unlik va 
muvozanatni jamiyatga ham tatbiq etishga intilgan xayolidan bir-bir o‘tdi. 
— Humoyun sizga qadrdon bo‘lgan ekan! — dedi shayx Muborak unga. — Endi u Dehliga 
qaytayotgan paytda, siz unga peshvoz chiqsangiz... Humoyun quvg‘inda yurganda biz 
uning dushmanlari bo‘lgan Sherxon avlodlari bilan qanday olishganlarimizni so‘zlab 
bersangiz... Axir Abdulla Niyoziy bosh bo‘lgan xalq harakati Islomshoh hukmronligini 
ichdan yemirmaganda, Humoyun Panjobni jangsiz ololmagan bo‘lardi! 
— Ha, uning Hindistonga qaytishiga biz qanday ko‘mak berganimizni Humoyun bilmog‘i 
kerak, — dedi Salim ota. — Lekin... uning dargohida ko‘rgan dahshatlarim xotirimdan 
nari ketgan emas... «Saroyga ikkinchi qadam bosmagaymen!» — deb ahd qilganmen. 
Islomshoh saroyida yegan kaltaklari Abdulla Niyoziyning ham esiga tushdi-yu: 
— Bormaganingiz ma’qul, — dedi. 
Ammo shayx Muborak boshqa narsadan xavotir bo‘lmoqda edi. Humoyun afvi umumiy 
e’lon qilinganidan foydalangan ba’zi makkor odamlar endi al-damchilik yo‘li bilan 
Islomshoh davridagi yuksak martabalarini saqlab qolishga intilmoqda edilar. 
— Islomshoh saroyida shayxulislom bo‘lgan Abdulla Ansoriy yodingizda bormi? — deb 
so‘radi shayx Muborak Niyoziydan. 
— A’loyini o‘ldirishga fatvo bergan ilonmi? 
— Ha, o‘sha Ansoriy ham go‘yo keyin Islomshohdan aynigan emish. Shayxulislomlik 
lavozimidan foydalanib, Islomshohning ichki sirlarini bilar ekan-u xufiyalar orqali 
Kobuldagi Humoyunga yetkazib turar ekan. Islomshoh o‘lib, ichki nizo avjiga chiqqanda 
shayx Ansoriy Humoyunga: «Endi kelsangiz Hindiston sizniki bo‘lgay», deb bir juft etik 
yuboribdir. Bu etikning ramziy ma’nosi ham podshoga xushomaddan iborat ekan, ya’ni: 
«Ota yurtin-giz Turon — bosh bo‘lsa, siz hozir turgan Kobul, — bel, biz esa sizga oyoq 
bo‘lib, shu etikdek xizmat qilishga shaymiz!» degani ekan. 
— Ob-ba, xushomadning boloxonadorligini qarang! — dedi Niyoziy nafrat bilan. 
— Podsholar xushomadni yaxshi ko‘rishini bilursiz, — deb so‘zida davom etdi shayx 
Muborak. — Panjob jangsiz olinganda Abdulla Ansoriy Laxo‘rdan bir kun yo‘l yurib, 
Humoyunga peshvoz chiqibdir. Podsho u bilan otdan tushib ko‘rishibdir. «Taqsir, etik 
yuborib qilgan karomatingiz rost keldi!» deb tashakkur aytibdir. Oradan uch kun o‘tmay 
Laxo‘r ulamolari Abdulla Ansoriyni Humoyun saroyiga shayxulislom tayin etib fatvo e’lon 
qildilar. Podsholar o‘zgarsalar ham, shayxulislom yana o‘sha Ansoriy! 
— Ikki podsho orasida ayg‘oqchilik qilib yurgan odamga shunday martaba berilsa-ya! — 

---

Humoyun va Akbar – Avlodlar dovoni (roman). Pirimqul Qodirov