Microsoft Word Архитектуравий ашёшунослик

Beton  qorishmasining  texnikaviy  xossalari.  Beton  va  temirbeton  konstruktsiyalar 
tayyorlashda beton qorishmasining qulay joylanuvchanligi yoki qulay qoliplanuvchanligi muxim 
ah’amiyatga ega. Bunda  beton qorishmasi tanlangan  zichlashtirish usulida,  yaxlitligini saqlagan 
h’olda,  qolipga  yaxshi  (to’liq)  joylashishi  nazarda  tutiladi.  Beton  qorishmasining  qulay 
joylanuvchanligi  uning  h’arakatchanligi,  bikrligi  (J)  va  bog’lanuvchanligi  orqali  izoh’lash 
mumkin.  Beton  qorishmasining  h’arakatchanligi  qorishmaning  strukturaviy  mustah’kamligiga, 
bikrlik qorishmaning dinamik oquvchanligiga (vyazkost) va bog’lanuvchanlik esa qorishmaning 
suv ushlashlik qobiliyatiga bog’liq bo’ladi. 
Beton  qorishmasining  suv  ushlashlik  qobiliyati  quruq  issiq  iqlim  sharoitida  betonlash 
ishlarini olib borishda muxim ah’amiyatga ega. 
Harakatchanlik.  Beton  qorishmasining  h’arakatchanligi  uning  xususiy  massasi  tasirida 
h’arakatlanishini bildiradi va konus cho’kishi (OK) bilan sm da ifodalanadi (7.3, a-rasm). Beton 
qorishmasining konus cho’kishi ikki marta o’tkazilgan tajribalar natijalarining o’rtacha arifmetik 
miqdori bilan o’lchanadi. 
Konus cho’kishi  balandligi 300, ustki asosining diametri 100 va pastki  asosining diametri 
200  mm  bo’lgan  kesik  konus  shaklidagi  tagsiz  metall  qolip  vositasida  aniqlanadi.  Konus  ichi 
avvaldan  xo’llangan  bo’lib,  beton  qorishmasi  h’ar  biri 10  sm  balandlikda  bo’lgan  uchta  qatlam 
bilan  to’ldiriladi.  Har  qaysi  qatlam  diametri  16  va  uzunligi  600  mm  va  uchi  yumaloq  po’lat 
tayoqcha bilan 25  marta sanchib zichlashtiriladi. Qolip ko’tarilgach, h’osil bo’lgan  beton konus 
xususiy  massasiga  ko’ra  cho’kadi  va  aynan  cho’kish  miqdori  beton  qorishmasining  konus 
cho’kishini  ifodalaydi.  Agar  beton  qorishmasining  konus  cho’kishi  nolga  teng  bo’lsa,  uning 
qulay joylanuvchanligi bikrlik bilan ifodalanadi. 
Bikrlik.  Beton  qorishmasining  bikrligi  avvaldan  qolipga  quyib  tayyorlangan  beton 
qorishmasi  konusining  zichlashib,  tekis  h’olatga  kelguncha  sarf  bo’lgan  vaqt  (sekundda)  bilan 
ifodalanadi. (7.3, b-rasm). 

---