Microsoft Word Архитектуравий ашёшунослик

To’ldirgichlarni  tayyorlash,  tashish  va  saqlash.  To’ldirgichlar  qazib  olingach  yirik, 
mayda va o’ta mayda (gil) fraktsiyalarga ajratiladi. Zarurat bo’lsa turli aralashmalardan maxsus 
usullarda  tozalanadi.  To’ldirgichlarni  boyitish  jarayoni  qazib  olingan  karerlarda  amalga 
oshiriladi.  Daryo  shag’al-qum  aralashmasi  ekskavatorlar  yoki  gidromexanizatsiya  moslamalari 

---

yordamida qazib olinadi, vibratsion yoki sortirovka apparatlari vositasida suvli muh’itda yuviladi 
va fraktsiyalarga ajratiladi. Shag’al yirik fraktsiyalari maydalanib chaqiq tosh tayyorlanadi. 
Chaqiq  tosh  yassi  vibratsion  groxotlar  (g’alvir  mashinalar)  vositasida  fraktsiyalarga 
ajratiladi. To’ldirgichlar istemolchilarga temir yo’l transporti (platformalarda, yarim vagonlarda), 
avtosamosvallarda, suv transporti (barjalarda) vositalarida tashiladi. 
To’ldirgichlar  ochiq  maydonlarda,  estakadalar  va  er  osti  galereyalari  bilan  jixozlangan 
omborxonalarda fraktsiyalarga ajratilgan h’olda aloh’ida-aloh’ida shtabellarda saqlanadi. 
Suv.  Beton  qorishmasi  tayyorlashda  ichimlik  suv  yoki  tarkibi  zararli  aralashmalardan 
tozalangan, betonning normal quyuqlanishi va keyinchalik qotishiga salbiy tasir ko’rsatmaydigan 
tabiiy  suv  ishlatiladi.  Suvning  vodorod  ko’rsatkichi  4  kam  bo’lmasligi,  tarkibida  mineral  tuzlar 
5000 mgl, shu jumladan sulfat tuzlari 2700 mgl dan (SO
3
 ga h’isoblanganda) ko’p bo’lmasligi 
kerak.  Sanoat,  maishiy  chiqindi  suvlar,  botqoq  va  sizot  suvlarni  tozalanmagan  h’olda  beton 
qorishmasi tayyorlash uchun ishlatish mumkin emas. 
Suvning beton tayyorlash uchun yaroqliligi kimyoviy analiz usulida aniqlanadi. Agar suvni 
kimyoviy analiz qilish imkoniyati bo’lmasa, ichimlik suvi va beton uchun tavsiya etilgan suvdan 
tayyorlangan  namunalarning  28  sutkadan  keyingi  mustah’kamlik  chegarasidagi  tafovut 
aniqlanadi.  Namunalar  mustah’kamligi  farq  qilmasa  beton  qorishmasiga  tavsiya  etilgan  suv 
yaroqli h’isoblanadi.