Microsoft Word Архитектуравий ашёшунослик

2.1. Tog’ jinslari va jins h’osil qiluvchi minerallar 
Tog’  jinsi  muayyan  tarkibga  va  tuzilishga  ega  bo’lib,  geologik  jarayonlar  natijasida  er 
qatlamida h’osil bo’lgan. Minerallar (madanlar) fizik va kimyoviy bir jinsli tabiiy jism bo’lib, er 
qatlamida yuz bergan fizik-kimyoviy jarayonlar natijasida paydo bo’lgan. 
Tabiatda  minerallar  turi  2000  ortiq  bo’lsada,  tog’  jinslari  50  yaqin  minerallardan  tashkil 
topgan. Tog’ jinslari monomineralli va polimineralli bo’lishi mumkin. 
Tabiiy tosh materiallari qurilishda mexanik qayta ishlangan h’olda va h’om ashyo sifatida 
ishlatilishi  mumkin.  Tsement  ishlab  chiqarishda  oh’aktosh,  beton  tayyorlashda  esa  qum  va 

---

chaqilgan  tosh  millionlab  kub  metr  ishlatiladi.  Marmar,  granit,  oh’aktosh  kabilar  arralanib, 
tekislanib bezak material sifatida qo’llaniladi. 
Tabiiy tosh materiallari zaxiralari ishlatilganda ekologik muxitni asrash qonun qoidalariga 
albatta  rioya  qilish  zarur.  Bunda  chiqindi  kam  h’osil  bo’ladigan  texnologiyalarni  tanlash 
maqsadga muvofiq bo’ladi. 
Tog’  jinslari  shakllanish  jixatidan  uch  genetik  guruxlarga  bo’linadi:  silikatli  qotishma 
(magma)  ning  qayta  kristallanishidan  h’osil  bo’lgan  magmatik  jinslar,  tog’  jinslarining 
nurashidan  h’osil  bo’lgan  cho’kindi  tog’  jinslari,  er  qatlamida  fizik-kimyoviy  sharoitda  qayta 
kristallanib, ko’rinishi o’zgargan metamorfik tog’ jinslaridir (2.1-jadval).