Microsoft Word Архитектуравий ашёшунослик

7.1-jadval 
Qumning yirikligi bo’yicha klassifikatsiyasi 
Qum guruh’lari 
№63 elakdagi to’la qoldiq, % 
Yiriklik moduli 
Yirik 
O’rtacha 
Mayda 
50-75 
35-50 
20-35 
3,5-2,5 
2,5-2 
2-1,5 
 

---

Qumning  donador  tarkibi  avval  h’ar  bir  elakdagi  ayrim  qoldiqni  (%),  keyin  h’ar  bir 
elakdagi  to’la  qoldiqni  (%)  topib,  formula  yordamida  yiriklik  moduli  aniqlanadi.  Elaklardagi 
ayrim  qoldiqlar  a
2,5
;  a
1,25
;  a
0,63
  va  h’okazo, to’la  qoldiqlar  esa  A
2,5
;  A
1,25
;  A
0,63
  va h’okazo  qilib 
belgilanadi. 
Qumni  elaklar  tizimidan  o’tkazib,  uning  yiriklik  modulini  quyidagi  formula  yordamida 
h’isoblash mumkin: 
M
mk
(A
2,5
A
1,25
A
0,63
A
0,315
A
0,14
)100 
Qum granulometrik tarkibiga nisbatan yirik, o’rtacha va mayda qumlarga bo’linadi. 
Qumning  donador  tarkibini  grafik  h’olda  berish  mumkin.  (7.1-rasm).  Bunda  vertikal  o’q 
bo’yicha  elaklardagi  to’la  qoldiq  miqdorlari,  gorizontal  o’q  bo’yicha  esa  elak  teshiklari 
o’lchamlari  berilgan.  Grafikda  shtrix  bilan  belgilangan  soh’a  qumning  og’ir  beton  tayyorlash 
uchun yaroqliligini bildiradi.