Microsoft Word Амиров Elektr o`lchashlar doc

O‘zgarmas magnit maydon kattaliklarini o‘lchashda kompensator o‘rniga har xil tashqi ta’sirlarni kamaytirish maqsadida magnitoelektrik asbob ishlatiladi. Yuqori aniqlikni ta’minlash maqsadida sezgir qismi (Xoll o‘zgartkichi) harorati bo‘yicha mo‘tadil yarim o‘tkazgichli materiallardan tayyorlanadi.
O‘zgarmas magnit maydoni induksiyasini o‘lchash uchun yadro magnit rezonansli (YaMR) asboblar ishlab chiqarilgan. Yadro magnit rezonans hodisasiga ko‘ra, o‘zgarmas magnit maydoniga modda kiritilsa, uning magnit Mm va harakat Mh miqdori momentlariga ega bo‘lgan yadrolari maydon kuchlanganligi vektori atrofida f = ( Mm/ Mh)N chastota bilan tebrana boshlaydi. Agar bu sistemaga chastotasi o‘zgaradigan maydon ta’sir ettirilsa va yadroning tebranish chastotasi maydon chastotasi bilan mos tushsa, u holda yadroning tebranish amplitudasi keskin oshadi. Bu hodisadan chastotani, u orqali maydon kuchlanganligini o‘lchashda foydalanish mumkin. YaMR li teslametrning funksional sxemasi 3.42 - rasmda keltirilgan.

3.42 - rasm. Yadro magnit rezonansli teslametrning funksional sxemasi.
O‘lchash o‘zgartkichi induktiv g‘altakdan tashkil topgan bo‘lib, ichiga tekshiriladigan material namunasi joylashtiriladi. Bu namuna bir vaqtning o‘zida yuqori chastotali generator konturining qismi hisoblanadi. Detektor yordamida generatordan chiqayotgan signaldan uning quyi chastotali tashkil etuvchisi ajratiladi. Quyi chastotali signal kuchaytirgich yordamida kuchaytiriladi va ossillografning vertikal og‘ish elektrodlariga uzatiladi. Generator signal chastotasini o‘zgartirib, YaMR siga erishiladi va tadqiq qilinayotgan maydonning induksiyasi quyidagicha topiladi:
B = C fx n ,
Cⁿ bu yerda: – o‘zgartkich doimiysi; f – generator chastotasi.
YaMR li asboblar materiallar magnit xususiyatlarini o‘rganish va magnit maydon induksiyasi hamda kuchlanganligini o‘lchash uchun ishlatiladi. 0,1% xatolikka hamda 0,03 Tl dan 8,5 Tl gacha o‘lchash diapazoniga ega.
3.5.3. Ferromagnit materiallar asosiy xarakteristikalarini aniqlash
Тurli materiallarni o‘zaro taqqoslash va ularning xususiyatlarini o‘rganish uchun statik va dinamik xarakteristikalardan foydalaniladi. Asosiy statik xarakteristikalarga magnitlanish egri chizig‘i va chegaraviy gisterezis sirtmog‘i kiradi. Magnitlanish egri chizig‘i turli qiymatlardagi toklaridan xususiy gisterezis sirtmoqlari uchlarining to‘plami bo‘lib, undan materiallarning magnit singdiruvchanligini aniqlash mumkin.
Magnit materiallar sinusoidal qonun bilan o‘zgarayotgan tok hosil qilgan magnit maydoniga joylashtirilsa, materialdagi maydon induksiyasi va kuchlanganligining vaqt bo‘yicha o‘zgarishi sinusoidal bo‘lmaydi. Bunga materialning magnit induksiyasi va kuchlanganlik orasidagi nochiziq bog‘lanish sabab bo‘ladi hamda maydon induksiya va kuchlanganlikning amplituda qiymatlari
B = f (H^{m 1 m} ) bog‘lanish bilan xarakterlanadi. Shuning uchun bunday hollarda dinamik magnitlanish egri chizig‘i deb ataladi. Induksiya va kuchlanganlikning
B = f (H )^{t 2 t} , dinamik gisterezis oniy qiymatlari orasidagi bog‘lanish, ya’ni sirtmog‘i deb ataladi.
Materiallarning statik magnit xarakteristikalarini Xoll effekti va yadro magnit rezonans hodisasiga asoslangan asboblar yordamida olish mumkin.
Dinamik gisterezis sirtmog‘ini elektron nurli ossillograf yordamida kuzatish mumkin.
Ossillografning vertikal og‘ish kirish qismalariga integrallovchi (R₂C) zanjirdan kuchlanish beriladi, gorizontal og‘ish qismasiga esa magnitlovchi tokka proporsional bo‘lgan rezistor (R₁) dagi kuchlanish beriladi (3.43 - rasm).

3.43 - rasm.
R₂ ^L₂ bo‘lganligi uchun