Microsoft Word Амиров Elektr o`lchashlar doc

Asosiy kamchiliklari: statik jarayonlarni o‘lchashda foydalana olmasligi, katta chiqish qarshiligi va harorat bo‘yicha diapazonining torligi.
Pyezoelektrik O‘O‘ tez o‘zgaradigan bosim, kuch, tezlanishlarni o‘lchovchi asboblarda, ultratovush tebranishlar va radiotexnik qurilmalarda qo‘llaniladi.
Masala. Mexanik tebranishli pyezoelektrik o‘lchash o‘zgartkichining qarshiligi 50 MOm, sig‘imi esa 0,004 mkФ. O‘zgartkichning vaqt doimiysi va tebranishning minimal o‘lchash chastotasini aniqlang.
Yechish. Pyezoelektrik zanjirning vaqt doimiysi:
 = C R _{n n} = 0,004  10^–6  50 10 = 0,2 s ⁶
.
O‘zgartkichning mexanik chastotasi:
1 1
f_min    5 Gs
 0,2 _.
Demak, pyezoelektrik o‘zgartkich 5 Gs dan kichik bo‘lgan mexanik tebranishlarni elektr parametrga yaxshi o‘zgartiradi.
4.8. Galvanomagnit o‘lchash o‘zgartkichlari
Bu turdagi o‘zgartkichlarning ishlash prinsipi Xoll, magnitorezistiv va magnitodiod effektlariga asoslangan.
4.8.1. Xoll o‘zgartkichlari
Xoll effektiga ko‘ra tokli metall plastina magnit maydoniga kiritilsa, harakatlanayotgan elektron yoki kavakka magnit maydonining ta’siri natijasida plastinada e.yu.k. hosil qilinadi (4.17 - rasm).
E = R IB d_{x x} / _.
b u yerda: R_x – Xoll doimiysi; d – plastinaning qalinligi.
Bu effekt juda ko’p tabiiy va sun’iy materiallarda kuzatilishiga qaramay, Xoll elementi sifatida ko‘pincha germaniy, kremniy, indiy birikmalari olinadi. Chunki yarim o'tkazgich
_4.17 - rasm materiallarda metallardagiga nisbatan ancha katta qiymatli Xoll EYuK si hosil bo'ladi.
Xoll elementi asosida yaratilgan o'lchash o'tkazgichlari sezgirligi, kirish va chiqish zanjirining qarshiliklari, boshqaruvchi tok va boshqa parametrlariga ko'ra klassifikatsiyalanadi.
Xoll o‘zgartkichining afzalliklari: yuqori sezgirligi, e.yu.k.ning magnit induksiyasiga bog‘liqligi, xususiy chastotaning yuqoriligi, massa va gabaritning kichikligi.