Microsoft Word Амиров Elektr o`lchashlar doc

Y echish. O‘lchash chegarasining kengaytirish koeffitsiyenti n  600150  4.
Qo‘shimcha qarshilik kattaligi:
R_q  R_pV (n 1)  2,5 (4  1)  7,5 kOm_.
3-masala. Nominal kuchlanishi 150 V, ramkasining qarshiligi 20.103 Om li magnitoelektrik voltmetrning o‘lchash diapazoni 250 V gacha kengay-tirilganda ichki isrof quvvati qanchaga o‘zgaradi?
Yechish. Nominal kuchlanish 150 V da magnitoelektrik voltmetrning ichki isrof quvvati:
PpV1  RU_pV12₂  20 10150 2 3  1,125 Vt .
Voltmetrning o‘lchash chegarasini 250 V gacha kengaytirish uchun qo‘shimcha ulanadigan qarshilik:
R R n_q  _pV1( 1)  20 10 (1,66 ³ 1)  13333,3 Om,
U² 250 1,66 n    bu yerda : ^{U1 150} bo‘lish koeffitsiyenti.
Hosil bo‘lgan umumiy qarshilik:
R_pV2 R_pV1 R_q  20000 13333,3  33333,3 Om
.
O‘lchash chegarasi kengaytirilgandan keyin ichki isrof:
P_pV2 U₂² / R_pV2  250 ² / 33333,3  1,875 Vt
bo‘ladi.
2.3.3. O‘lchash transformatorlari
Shuntlovchi va qo‘shimcha qarshiliklardan foydalanib, o‘lchash diapazonini kengaytirish imkoniyati chegaralangan: ular yordamida 5 kA gacha tokni va 30 kV gacha kuchlanishni o‘lchash mumkin. Bundan katta tok va yuqori kuchlanishlarni o‘lchashda ularning massasi va o‘lchamlari juda oshib ketadi hamda foydalanish xavfli bo‘lib qoladi. Bunday hollarda tok va kuchlanish o‘lchash transformatorlaridan foydalaniladi. Тok o‘lchash transformatorlari (ТA) katta toklarni, odatda, 0 –5 A gacha diapazonga kamaytirib berib, o‘lchash xavfsizligini bemalol ta’minlaydi (2.35 - rasm). ТA birlamchi chulg‘amning o‘ramlari soni ikkilamchi chulg‘amnikiga qaraganda ancha kam bo‘ladi. Simlarning qarshiliklari ancha kichik bo‘lgani sababli ТA qisqa tutashish rejimiga yaqin rejimda ishlaydi. Tok transformatori vektor diagrammasini qurishni I ₂ tok vektorini istalgan holatda joylashtirishdan boshlagan ma'qul (2-rasm, b). I ₂w₂ magnitlovchi kuch vektori I ₂ vektor bilan ustama-ust joylashtiriladi. U ₂ kuchlanish vektori I ₂R₂ va I ₂ X ₂ vektorlar yig'indisidan iborat. E ₂ U ₂  I ₂ z ₂ ifoda asosida ikkilamchi chulg'amdagi E ₂ EYuK vektorini hosil qilamiz. E ₂ va I ₂ vektorlar orasidagi faza siljish burchagi ₂ ni tashkil etadi.
Тransformator o‘zagidagi (Ф) magnit oqimi umumiy magnitlovchi kuch (Iw₁) hisobidan hosil bo‘lib, transformatorlarning birlamchi va ikkilamchi zanjirlarining magnitlovchi kuchlarining vektor yig‘indisiga proporsionaldir. Umumiy magnitlovchi kuch quyidagicha topiladi:
I w1  I 1 1w  I 2 2w .

2.35 - rasm
Iw₁ MYuK o'zakdagi uyurmaviy toklar va gisterezisga sarf bo'ladigan quvvat isrofini belgilovchi I _aw₁ aktiv va magnitlanishga sarf bo'ladigan quvvatni belgilovchi I _p^w₁ reaktiv tashkil etuvchilarning yig'indisidan iborat.
I₁w₁ va I₂w₂ magnit yurituvchi kuch (m.yu.k.) lar o‘zaro teng bo‘lmaganligi sababli, transformatorning haqiqiy transformatsiya koeffitsiyentini o‘ramlar sonining nisbati ifodasidan topib bo‘lmaydi, ya’ni:
kI  I1 / I 2  w2 / w1 .
Nominal transformatsiya koeffitsiyenti:
kIn  I1n I2n  w2 w1 .
ТA tok kattaligi bo’yicha xatoligi:
k - kIn I 100%
I   kI .
Bu xatolikni kamaytirish maqsa-dida ferromagnit o‘zak magnit singdiruvchanligi maksimal qiymatiga erishguncha qo‘shimcha magnitlanadi.
Bunday ТA lar kompensatsiyalangan ТA lar deb ataladi.
Vektor diagrammadan ko'rinib turibdiki TA burchak xatoligini belgilovchi  burchak ham _I xatolik bog'liq bo'lgan parametrlarning qiymatlariga qarab o'zgaradi.
Т A o‘ta yuklanib ishlaganda, Iw₁ m.yu.k. oshib, I₁w₁ ga teng bo‘lib qoladi va magnit oqimning yuz martalab oshishiga olib keladi. Bunday hoatda TA xatoligining ortishi kuzatiladi (2.36 - rasm). Magnit oqimning ortishi E₂ EYuK ni ham keskin oshishiga sabab bo’ladi. Shuning uchun ham ТA ishlab turganda uning ikkilamchi chulg‘amini ajratish qat’iyan man qilinadi. Aks holda chiqish chulg‘amidagi o‘ta kuchlanish uning izolyatsiyasini ishdan chiqaradi.
O‘lchanayotgan tok 50 A dan oshmasa, universal ТA lar, 10 kV kuchla-nishli zanjirlarda ТОПОЛЬ 10 rusumli ТA lari qo‘llaniladi.
Katta toklarni o‘lchash texnikasida magnit
2.36-rasm o‘tkazgichi ombursimon ajraladigan va ikkilamchi zanjiri ampermetrga ulanadigan tok transformatori –
o‘lchash omburidan foydalaniladi (2.37 - rasm).