Microsoft Word Allambergenova M

49





takrorlanmaydi, balki ular ba'zi o’rinlarda sinonimlari bilan ifodalanadi. Bu jihat o’sha davrdagi til imkoniyatlari holatidan darak beradi.

Yeti yigirmi yasima Tangut topa suladim -o’n yetti yoshimda Tangutga lashkar tortdim . Suladim so’zi lashkar tortdim tarzida tarjima qilingan. Qadimgi turkiy tilda su lashkar degani, mazkur fe'l aynan shu so’zdan yasalgan. O’zbek tilining izohli lug’atida lashkar tortmoq so’ziga shunday izoh berilgan: Lashkar tortmoq-qo’shin bilan hujumga bormoq . ( 491-b) Bitigtoshning boshqa bir o’rnida shu ma'noda boshqa so’zning ishlatilganini uchratamiz: Ol yilqa Turgas tapa Altün yisig asa Ertïs Ugüzug kasa y□ ridïm.-O’sha yilda Turgash tomonga Oltun yishni oshib Ertish daryosini kechib, yurish qildim. Bu o’rinda ham lashkar tortmoq birikmasining ma'nosini beruvchi yUridïm so’zi yani yurish qildim so’zi ishlatilgan. Ular aynan o’xshamasa ham, ma no jihatdan bir-biriga yaqin harbiy sohaga oid so’zlardir. Bitigtoshda yana harbiy sohaga oid bo’lgan ko’plab so’zlarni, birikmalarni ko’rish mumkin:

Tangut bodunug buzdüm Uglïn, yü(tuz)ïn, yïlqïsïn, barïmïn anta altïm. Tangut xalqini yengdim, o’g’lini, xonumonini, yilqisini, molini o’shanda oldim. Qadimda ajdodlarimizning badavlatligi ularning moli bilan o’lchangan, ayniqsa, chorvador xalqlarda yilqilar katta ahamiyatga ega hisoblangan. Janglarda qo’li baland kelgan taraf yengilgan xalqning bor-yo’g’ini, yilqilarini olib qo’yadigan bo’lgan.