Microsoft Word ахборот технологиялар фанидан мажмуа doc

Индекс файллари. URL якунидаги тўғри слэш (/) URL файлга эмас, каталогга 
мурожаат қилаётганлигини билдиради. Сукут бўйича серверлар URL да кўрсатилган 
каталогнинг ичидаги нарсани акс эттиради. Бироқ кўпчилик серверлар каталог рўйхатининг 
ўрнига алоҳида файлни акс эттиришга конфигурация қилинган, бу файл индекс файли деб 
номланади. Индекс файллар одатда index.html номига эга бўлса, баъзи серверларда улар 
welcome.html ёки default.html деб номланиши мумкин. 
Агар сервер индекс файлини топишга конфигурация қилинган бўлса ва уни топа 
олмаётган бўлса, унинг ўрнига каталогнинг мазмуни акс эттирилиши мумкин, лекин бу 
файлларни бегоналар учун заиф қилиб қўяди. Шу сабабга кўра ҳар бир каталогдаги 
саҳифалардан бирини (одатда бош саҳифани) index.html (ёки бошқа шартли ном) билан аташ 
яхши бўлади. 
HTTP жавоб сарлавҳалари. Сервер файлнинг жойини аниқлаган заҳоти у бу файлдаги 
маълумотларни баъзи HTTP жавоб сарлавҳалари (response headers) билан бирга браузерга 
қайтариб юборади. Бу сарлавҳалар браузерни келаётган файл, шу жумладан ундаги 
маълумотлар тури («файлдаги маълумотлар тури» ёки «MIME тури» сифатида маълум бўлган) 
тўғрисидаги ахборот билан таъминлайди. Одатда сервер файл кенгайтмаси бўйича форматни 
аниқлайди, масалан, gif кенгайтмали файл тасвир файли сифатида тушунилади.
Браузер сарлавҳадаги ахборотни ўқийди ва файл билан нима қилишни аниқлайди. У 
файлни ойнага чиқариши ёки тегишли ёрдамчи ёки ўрнатилган иловани (plug-ins) ишга 
тушириши мумкин.
CGI Сценарийлари. HTML файлларига мурожаат қилишнинг ўрнига, URL CGI 
дастурини ишга туширишни талаб қилиши мумкин. CGI қисқартмаси – Common Gateway 
Interface (умумий шлюз интерфейси) деганидир. У Web-серверга серверда ишлаётган бошқа 
дастурлар (CGI сценарийлари) билан алоқада бўлишга имкон беради. CGI сценарийлари одатда 
Perl, С ёки C++ тилларида ёзилади. 
CGI сценарийларидан излаш, сервер томонида тасвир карталарини, ўйинларни
бошқариш каби турли функцияларни бажариш учун фойдаланилади. Лекин сценарийлардан 
асосан шаклларга ишлов бериш учун фойдаланилади.
Серверларнинг кўпчилик маъмурлари CGI сценарийларини cgi-bin (CGI-binaries нинг 
қисқартирилгани) деб аталадиган махсус каталогда сақлаш қоидасига амал қиладилар. Улар 

---

103 
битта каталогда сақланаётганда маъмурларга серверни бошқариш ва хавфсизлигини 
таъминлаш қулай. Агар CGI сценарийларини браузерлар сўраб қолса, сервер функциясини 
бажаради ва браузерга динамик мазмунини қайтаради.