Microsoft Word 4-kurs loyihalash majmua

 
Talabalar bilimini mustaxkamlash uchun savollar: 
1.Ta‘lim usullari to’g’risida tushuncha? 
2.Ta‘limning muammoli-izlanish va reproduktiv usulitushuntirib bering? 
3.
 
Ta‘lim jarayonida o’quvchilarni rag’batlantirish va tanbeh berish usullari? 
4. Muammoli ta‘limning maqsad va mohiyati? 
5.
 
Ta’limning faol usullari va texnikasi qanday? 
6
.
«Miyaga xujum» usuli
6-MAVZU:  TA’LIM TEXNOLOGIYASINI BOSHQARISH. 
 
 
REJA: 
1. Boshqarishning tizimining kisimlari. 
2. Ta’lim tehnologiyasida boshqarish sub’ekti va boshqarish ob’ekti. 
3. Boshqarish turlari. 
4. Didakdik jarayonda o‘qitish usullari. 
5. Didaktik jarayonni belgilovchi omili - tashkiliy shakllari.
BOSHQARISH. 
Didaktik jarayonning sunggi tarkibiy qismi o‘quv bilish faoliyatini boshqarish xisoblanadi. 
Shuni qayd etish joizki, har qanday o‘quv faoliyatini boshqarish imkoniyati mavjud. Boshqarish 
tizimi ikki boshqaruvchi va boshqariluvchi ob’ektdan iborat bo’ladi. Agar didaktik jarayonda 
o‘qituvchi boshqarish sub’ekti xisoblansa, o‘quvchilar boshqarish ob’ektidir. Sub’ekt uzluksiz 
tarzda ta’lim maqsadiga muofik ob’ektga bevosita yoki bilvosita ta’sir o‘tkazadi. Ob’ekt ham 
o’znavbatida sub’ekt tomonidan o‘rnatilgan maqsad va vazifalarni tug‘ri anglab etishi va unga 

---

77 
erishish choralarini ko‘rgandagina o‘quv faoliyatini samarasi to‘g‘risida fikr yuritishi mumkin 
bo’ladi. Birinchi rasmda Oliy o‘quv yurtlarning o‘quv-tarbiya jarayonini boshqarish tizimini 
keltiramiz.
R
D 
K 
U T
1-rasm. O‘quv tarbiyaviy jarayonini bosh qarish sub’ekti va ob’ektlarining o‘zaro 
ta’siri (R-rektor, D-dekan, K-qafedra mudiri,
U-o‘qituvchi, T-talaba. 
Pedagogikada o‘quv faoliyatini boshqarishning kibernetika fanida ishlab chikilgan 
tasnifidan foydalaniladi: ochiq, yopiq yoki siklik, yoyilgan. Didaktik jarayonnini boshqarishda 
ko‘proq siklik turdagi boshqarish tizimi ko‘l keladi. Sababi, zaruriy o‘quv harakatlar to‘g‘risidagi 
axborotlar oqimi o‘rgatuvchilar to‘g‘ri aloqa yordamida o‘rganuvchilarga uzatiladi. Asosiy 
harkatlarni bajarilganligi xaqidagi ma’lumotlar esa teskari aloqalar yordamida esa o‘rganuvchidan 
o‘rgatuvchiga uzatish imkoniyati mavjud bo‘ladi. Demak, o‘quv faoliyatini boshqarish siklik tarzda, 
ya’ni: “o‘rgatuvchi-axborot o‘rganuvchi” tizimi ko‘rinishida amalga oshar ekan. 
Yopiq boshqarish doimo har bir o‘quv elementi bo‘yicha o‘qitishning asosiy 
ko‘rsatkichlarini
( 

, 

, r, 

) o‘quvchining o‘quv faoliyati davomida ko‘zatishni va bu ko‘rsatkichlar belgilangan 
me’yoridan farq qilsa faoliyat uchun zaruriy tuzatishlarni uchun amalga oshirish taqozo etadi.
O‘qitishda boshqarishning yopiq usulidan foydalanishning bir muncha sodda usuli 
o‘quvchining so‘roq qilish va o‘quv materialini o‘zlashtirishda yo‘l qo‘yayotgan xatolarini zudlik 
bilan tushuntirish so’roq natijalarini xisobga olgan holda qo‘shimcha mashiqlar bajarish zarur.
Boshqarishning muxim sharti shundaki, agar nafaqat o‘quvchi tomonidan bajarilsa, 
boshqarish algoritimi ( B) o‘qituvchi tomonidan yoki o‘quvchi ham bajarish mumkin. Buning 
uchun o‘qituvchi nafaqat o‘quvchilarga mashq yoki topshiriq tavsiya etadi, balki ularning to’g‘ri 
javoblarini etallonlarni ham beradi. Shunda o‘quvchilar o‘z faoliyatlarini tekshirishi va harakatlarini 
tuzatish imkoniga ega bo’ladi. 
Shunday qilib, didaktik jarayonni (4 element) loyixalash qonunyatlarini yuqorida bayon 
qildik. Biroq uning har bir bosqichi ilmiy jixatdan asoslangan o‘qitish metodlari va vositalarini 
tanlashni talab etadi. Didaktik jarayonning har bir bosqichiga mos keladigan yoki didaktik jarayon 
nazariyasiga asoslangan o‘qitish metodlari tasnifi pedagogika fanida 1983 yil ishlab chikildi, va 
pedagogika amaliyotiga joriy etildi. Ular uch guruh metodlaridan iborat:
1) o‘qitish va mexnatga rag‘bartlantiruvchi va motivatsiya metodlari; 2) o‘quv bilish faoliyatini 
tashkil etish va amalga oshirish metodolari; 3) o‘quv bilish faoliyatini boshqarish metodlari. 
Didaktik jarayon samaradorligini yoki pedagogik texnologiya maqbulligini belgilovchi 
omillardan yana biri o‘qitish shakllarini o‘quv faoliyati bosqichlariga mos holda to‘g‘ri tanlash va 
ularni oqilona tanishtirish tamoyili xisoblanadi.