Microsoft Word àñîñèéòåõ10. doc

 
 
29-Ma`ruza 
 
MAVZU
:   QURITISH QURILMALARI 
1.  Quritkichlarning tuzilishi  va asosiy ishchi uskunalari. 
2.  Barabanli, lentali, mavxum qaynash qatlamli, suyuq maxsulotni sochib beradigan, pnevmatik 
quritkichlarni ishlash prinsipi. 
3.  Kuritgichlarni xisoblash tartiblari 
 
Sanoatda har xil quritkichlar ishlatiladi. Quritkichlar bir-biridan turli belgilari bilan farq qiladi. Nam 
materialga issiqlik berish usuliga ko׳ra quritkichlar konvektiv, kontaktli va boshqa turdagi quritgichlarga 
bo׳linadi. Issiqlik tashuvchi sifatida havo, gaz yoki bug` ishlatilishi mumkin. Quritish kamerasidagi 
bosimning qiymatiga ko׳ra atmosfera bosimidagi va vakuumli quritkichlar bo׳ladi. Jarayonni tashkil 
qilish bo׳yicha davriy va uzluksiz ishlaydigan quritkichlar mavjud. Konvektiv quritkichlarda material va 
qurituvchi agent bir-biriga nisbatan to׳g`ri, qarama-qarshi yoki perpendikulyar harakat qilishi mumkin. 
Quritilishi lozim bo׳lgan material donasimon, changga o׳xshash, pastasimon yoki suyuq holda bo׳ladi. 
Qurituvchi agentning bosimini hosil qilish uchun tabiiy yoki majburiy sirkulyatsiya ishlatiladi. 
Donasimon materiallar ishlatilganda qatlam zich, kengaytirilgan, mavhum qaynash, fontan hosil bo׳lish 
kabi holatlarda bo׳ladi. Qurituvchi agent bug`, issiq suv, olov bilan ishlaydigan kaloriferlarda yoki elektr 
toki yordamida isitiladi. Quritish jarayonining har xil variantlaridan keng foydalaniladi: ishlatilgan 
qurituvchi agentni quritkichdan chiqarib yuborish, undan takror foydalanish, uni quritish kameralari 
oralig`ida qizdirish va quritish kameralariga bo׳lib berish, qurituvchi agentni quritish kamerasida 
qo׳shimcha ravishda qizdirish, o׳zgaruvchan issiqlik maydonidan foydalanish (issiq va sovuq havoni 
material qatlamiga ketma-ket almashtirib berish) va hokazo. 
Konstruktiv tuzilishga ko׳ra quritkichlar har xil bo׳ladi. Sanoatda shkafli, kamerali, koridorli (tunelli), 
shaxtali, barabanli, quvurli, shnekli, silindrsimon, turbinali, kaskadli, karuselli, konveyerli, pnevmatik, 
sochib beruvchi va shu kabi bir qator quritkichlar ishlatiladi. 
Sanoatda konvektiv usul bilan ishlaydigan quritkichlar keng tarqalgan. Bunday quritkichlarda quritish 
jarayoni nam material bilan qurituvchi agentning to׳g`ridan-to׳g`ri kontakti orqali boradi. Kimyo, oziq-
ovqat va boshqa sanoat tarmoqlarida kamerali, tunnelli, lentali, sirtmoqli, barabanli, mavhum qaynash 
qatlamli, sochib beruvchi, pnevmatik va boshqa konvektiv quritkichlar ishlatiladi. Konvektiv 
quritkichlar ishlab chiqarishda qo׳llanilayotgan barcha quritish qurilmalarining taxminan 80% ni tashkil 
etadi. Kimyo sanoatida ishlatilayotgan konvektiv quritkichlarning 40% ini barabanli quritkichlar tashkil 
etadi. Biroq barabanli quritkichlarda faqat sochiluvchan materiallarni suvsizlantirish mumkin. 
Sanoatda ko׳proq ishlatiladigan quritgichlar qatoriga yana quyidagilar kiradi: mavhum qaynash va 
fontan hosil qiluvchi quritkichlar (solishtirma ulushi 25%); sochib beruvchi quritkichlar (taxminan 
10%); pnevmotransport rejimida ishlaydigan quritkichlar (taxminan 7%); materialni qatlamda quritishga 
mo׳ljallangan polkali, tunnelli, lentali quritkichlar (10% dan ko׳proq). 

---

 
139
 
Kontaktli quritkichlarning sanoatda eng ko׳p tarqalgan turlariga polkali vakuum-quritish shkaflari, 
barabanli va valsovkali quritkichlar kiradi. Hozirgi kunda kimyo sanoatida ishlatiladigan maxsus 
(termoradiasiyali, dielektrik va sublimasiyali) quritkichlarning nisbiy ulushi taxminan 1% ni tashkil 
etadi.