Microsoft Word 1-ma'ruza docx

---

So‘zlarning tеng va tobе bog‘lanishi, so‘z birikmasi, uning turlari
.
Reja: 
1.
So‘zlarning tеng va tobе bog‘lanishi 
2.
So‘z birikmasi 
3.
Uning turlari 
Sintaksis haqida umumiy ma’lumot 
Sintaksis
(grekcha – 
syntaxis
– «tuzish» so‘zidan olingan) grammatikaning bir bo‘limi 
bo‘lib, so‘zlarning birikish yo‘llari, so‘z birikmasi, gap, uning turlari, xususiyatlarini tekshiradi. 
Sintaksis, bir tomondan, so‘z va so‘zshakllarning, shuningdek, gaplarning aloqa qilish, 
birikish yo‘llarini tekshirsa, ikkinchi tomondan, ma’lum bog‘lanish asosida yuzaga keladigan 
sintaktik birliklarni o‘rganadi. 
So‘z birikmasi, gap, gap bo‘laklari asosiy sintaktik birliklar, sintaktik kategoriyalar 
hisoblanadi. 
Sintaktik aloqa turlari
So‘zlarning, shuningdek, gaplarning orasidagi bog‘lanish, aloqa ikki xil bo‘ladi: 1) teng 
bog‘lanish yoki teng aloqa; 2) tobe bog‘lanish yoki tobe aloqa. 
Teng bog‘lanish
sintaktik jihatdan teng huquqli bo‘lgan biri ikkinchisiga bo‘ysunmagan 
so‘zlarning yoki gaplarning aloqasidir. Bunda teng aloqadagi so‘zlar yoki gaplar o‘zaro teng 
bog‘lovchilar, teng bog‘lovchi vazifasidagi yuklamalar, ohang yordamida munosabatga kirishadi.
Masalan:
1. Beminnat qilingan ezgulik eng maqbul va go‘zal ezgulikdir. (Oz-oz o‘rganib 
dono bo‘lur). 2. Bilmaslik ayb emas, bilishni istamaslik aybdir. (Oz-oz o‘rganib dono bo‘lur).
Birinchi misolda 
eng maqbul, go‘zal
so`zlari o‘zaro teng bog‘lanib, gapda uyushiq sifatlovchi
vazifasini bajargan. Ikkinchi misolda esa 
Bilmaslik ayb emas
va
Bilishni istamaslik aybdir
gaplari bir-biri bilan teng aloqaga kirishgan. 
Tobe bog‘lanishda
biri hokim, ikkinchisi tobe bo‘lgan a’zolar (so‘zlar, ergash gapli 
qo‘shma gap qismlari) o‘zaro aloqaga kirishadi. Ularning biri ikkinchisini aniqlash, izohlash, 
to‘ldirish uchun xizmat qiladi. Aniqlaydigan, izohlaydigan, to‘ldiradigan a’zosi