Microsoft Word 05 Kishlok xujalik mahsulotlar sifati va marketingi

Xalqaro marketing muhitining xususiyatlari asosan ayirboshlash (almashinish) jarayonlarini 
murakkablashtirayotgan  toʻsiqlarni  yoʻqotishdan  iborat.  Turli  xil  iqtisodiyotlar  va  mamlakatlar 
oʻrtasida  qiyosiy  ustunliklarni  qayta  taqsimlash  roʻy  beradi.  Sanoati  rivojlangan  mamlakatlar 
(dastavval, JanubiSharqiy Osiyoda), shuningdek, Sharqiy Yevropa mamlakatlari koʻrinishidagi yangi 
raqiblar paydo boʻldi. Ular ilgari gʻarbiy mamlakatlar hukmron boʻlgan iqtisodiyotning qator bazaviy 
sektorlariga  (poʻlat,  kimyo,  toʻqimachilik  mahsulotlari)  nisbatan  qulay  oʻrinlarga  chiqib  oldilar. 
Yevropa  hamjamiyati  asosiy  sanoat  mahsulotlari  (avvalo  xom  ashyo  va  materiallar)  bozorlarida 
Sharqiy  Yevropa  mamlakatlarining  faolligini  seza  boshladi.  Anʻanaviy  rivojlangan  mamlakatlar 
uchun xos boʻlgan raqobat ular chegaralaridan chiqib ketib, haqiqiy global tus oldi. 
Sharqiy  Yevropa  mamlakatlari,  shu  jumladan,  MDH  ga  nisbatan  Gʻarb  mamlakatlari 
tomonidan uchta asosiy marketing konsepsiyasi qoʻllaniladi: 
1.  Gʻarbda  ishlab  chiqarish,  Sharqda  sotish  —  bu  konsepsiya  Sharqiy  Yevropa  va  MDH 
mamlakatlarida  haligacha  mavjud  boʻlgan  tovar  defisitiga  asoslanadi  va  foydani  olib  chiqish  va 
valyuta  konvertasiyasi  bilan  bogʻliq  boʻlgan  koʻpgina  muammolarga  qaramay  keng  tarqalgan.  Bu 
yerda  Gʻarb  ishlab  chiqaruvchilari  va  vositachilari  tomonidan  nafaqat  tovarlarning  va  ishlab 
chiqarishning yuqori sifati,  balki marketing afzalliklari ham maydonga chiqadi. 
2. Sharqda ishlab chiqarish, Gʻarbda sotish — bu konsepsiya koʻpgina Gʻarb kompaniyalari 
uchun  eng  yaxshi  imkoniyatlarni  taqdim  etadi.  Bu  kompaniyalar      Sharqiy  Yevropa  va  MDHdan 
Gʻarbda sotish uchun ishlab chiqarish baʻzasi sifatida foydalanish,  malakali Sharqiy Yevropa ish 
kuchini  ekspluatasiya  qilish  va  mavjud  marketing  kanallari  yordamida  mahsulotlarni  sotish  kabi 
yoʻllar bilan taʻminlangan. Bundan kelib chiqadiki, xalqaro savdo tizimiga kirish uchun bozorlarni 
ochish emas, balki yangi industrial mamlakatlar singari Gʻarb firmalari bilan kurasha oladigan yangi 
raqobatbardosh sohalarning paydo boʻlishi eng muhim ahamiyat kasb etadi. 
 3. Sharqda ishlab chiqarib, shu yerning oʻzida sotish — bu konsepsiya Gʻarb biznesi uchun 
maʻlum qiyinchiliklar bilan amalga oshiriladi, chunonchi: yuqori sifatli xom ashyoning yetishmasligi, 
byurokratik  kelishuvlarning  murakkabligi,  narxlashtirish  mexanizmining  samarasizligi  va,  ayrim 
hollarda,  bozor  imkoniyatlaridan  foydalanishda  koʻzda  tutib  ish  qilishning  nuqsonlari.  Bunga 
qaramay,  ishlab  chiqarish  va  sotish  strategiyasi  koʻpgina  Gʻarb  firmalari  tomonidan  faol  amalga 
oshirilyapti. Masalan, Markaziy Osiyo bozori oʻz miqyoslari bilan eng yirik ishlab chiqaruvchilar, 
shu jumladan, kir yuvish vositalari, tish pastasini chiqaradigan «Prokter end Gembl» va «Koka-kola» 
kompaniyalarini, «Nestle» konserni va boshqalarni qiziqtirib qoldi. 
 

---