6
jami
mahsulot,
so‘m
496700
0
49670
00
2240440
224044
0
7207440
11.5. Chorvachilik mahsulotlarining tannarxini hisoblash
Yil oxirida chorvachilik mahsulotlari tannarxini hisoblashdan oldin 2012-«Chorvachilik»
schoti bo‘yicha hisob ma’lumotlari puxta tekshiriladi. Har bir chorva turi (guruhi) bo‘yicha
umumiy xarajatlar va yil davomida olingan mahsulotlarning umumiy summasi aniqlanadi. Bunda
xarajatlar hisob obektlari bo‘yicha to‘g‘ri taqsimlanishi, kishi-soatlar, ozuqa-kunlar va ozuqa
birliklari to‘g‘ri hisobga olinishi, chorvachilikning ayrim tarmoqlari (parrandachilik, baliqchilik,
asalarichilik, tuyachilik) bo‘yicha tugallanmagan ishlab chiqarish hajmining to‘g‘ri aniqlanishi,
olingan asosiy, yondosh va qo‘shimcha mahsulotlar miqdori hamda qiymatining to‘g‘ri aks
ettirilishga e'tibor berish zarur.
Chorvachilikda asosiy mahsulotlar: sut, jun, tuxum, nasl, tirik vazn, umumiy tirik vazn va
boshqalar tannarx hisoblash obektlari bo‘lib hisoblanadi. Ko‘pchilik tarmoqlarda bir vaqtning
o‘zida o‘zaro bog‘liq mahsulotlarning bir qancha turlari olinadi. Sut yo‘nalishidagi qoramollardan
sut va nasl; qo‘ychilikdan – jun, nasl, qo‘shilgan vazn; parrandachilikdan – tuxum, go‘sht va
boshqalar olinadi. Shu sababli xarajat obektlari bilan tannarx hisoblash obektlari bir-biridan farq
qiladi va natijada xarajatlarni mahsulot turlariga to‘g‘ri taqsimlash zarurati tug‘iladi.
Chorvachilikda qo‘shimcha mahsulotga go‘ng, parranda axlati, jun-tivit, pat, tyeri hamda nobud
bo‘lgan hayvonlardan olingan nimtalangan go‘sht va boshqalar kiradi.
Go‘ngning tannarxi muayyan sharoitidagi uni yig‘ishtirish va to‘shamalarning normativ
xarajatlari hamda go‘ng chiqarish va saqlash xarajatlari asosida aniqlanadi.
Chorvachilikning asosiy tarmoqlari bo‘yicha mahsulotlar tannarxini hisoblash tartibini
ko‘rib chiqamiz.
11.5.1. Sut yo‘nalishidagi chorvachilikda mahsulotlar tannarxini hisoblash
Bu yo‘nalishdagi chorvachilikda tannarx hisoblash obekti bo‘lib olingan sut va buzoqlar
hisoblanadi.
Bir sentner sut va bir bosh buzoqning tannarxini hisoblash uchun sut yo‘nalishidagi
qoramollarga qilingan yillik xarajatlar summasidan go‘ng, tullashdan tushgan jun va boshqa
shunga o‘xshash qo‘shimcha mahsulotlar qiymati chegirib tashlanadi.
Misol: hisobot yilida xo‘jalikning sigirlar fermasida 15306000 so‘m xarajat qilinib, 1420
sentner sut, 81 buzoq olingan. 26800so‘mlik go‘ng jami xarajatdan chegirib tashlanadi (15306000-
26800 q 15279200) qolgan xarajat summasining 90% i sut miqdoriga va 10%i buzoqlar bosh
soniga bo‘linadi ya'ni:
bir sentner sut tannarxi =15279200x90 : 1420 s=9684 so‘m.
100
bir bosh buzoq tannarxi = 15279200x10 : 81 bosh q18863 so‘m
100
Demak, 1 s. sutning tannarxi 9684 sum, bir bosh buzokniki 18863 sum ekan.
11.5.2. O‘stirilayotgan va boquvdagi qoramollarning qo‘shilgan va tirik vaznining
Do'stlaringiz bilan baham: