Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

 

11.3.7. Dehqonchilik mahsulotlarining rejadagi va haqiqiy tannarxlari o‘rtasidagi 

farqlarni tuzatish (korrektirovka qilish) 

Dehqonchilik  mahsulotlarining  haqiqiy  tannarxi  aniqlanganidan  so‘ng  yil  oxiriga 

sarflanmay  qolgan  urug‘lik,  yem-xashak,  tovar  mahsulotlar  hamda  sotilgan,  qayta  ishlangan, 

chorva  mollariga  va  boshqa  ehtiyojlar  uchun  sarflangan  mahsulotlar  qayta  baholanadi  ya'ni 

ularning reja tannarxi haqiqiy tannarxiga tenglashtiriladi. 

Mahsulotlarning  haqiqiy  va  reja  tannarxi  o‘rtasidagi  farqlar  quyidagicha  hisobdan 

o‘chiriladi: butun korxona bo‘yicha mahsulotlarning har bir turi bo‘yicha rejadagi va haqiqatdagi 

xarajat  summalari  taqqoslanadi  va  natijada  taqsimlanishi  lozim  bo‘lgan  umumiy  farq  topiladi; 

mahsulot  turlari  bo‘yicha  umumiy  farqni  korrektirovka  qilinishi  kyerak  bo‘lgan  mahsulot 

miqdoriga  bo‘lib,  mahsulot  birligiga  qancha  tejash  yoki  oshiqcha  sarflash  to‘g‘ri  kelishi 

aniqlanadi;  aniqlangan  summalar  mahsulotlarning  turlari  bo‘yicha  ishlatilgan  va  xo‘jalikda 

qoldirilgan  miqdorlariga  ko‘paytiriladi  va  shu  mahsulotlar  aks  ettirilgan  schotlarga  qo‘shimcha 

o‘tkazish (oshiqcha sarflanganda) yoki storno qilinishi (tejalganda) kyerak. 

Mahsulotlarning reja va haqiqiy tannarxlari o‘rtasidagi tafovutlar boshqacha usulda ya'ni 

tafovutlarning  mahsulotlar  reja  tannarxiga  nisbatan  foizda  hisoblangan  hissalari  bo‘yicha  ham 

hisobdan o‘chirilishi mumkin. Bu usulda reja va haqiqiy tannarx o‘rtasidagi tafovut quyidagicha 

hisobdan o‘chiriladi: har bir analitik schot bo‘yicha yil davomida kirimga olingan mahsulotlarning 

reja  tannarxini  ularni  yetishtirishga  ketgan  haqiqiy  xarajatlar  bilan  taqqoslanadi  va  bunday 

taqqoslash asosida taqsimlanishi lozim bo‘lgan farq topiladi; topilgan farqlar mahsulotlarning reja 

tannarxiga nisbatan foizlarda aniqlanadi; ishlatilgan va xo‘jalikda qoldirilgan mahsulotlarning reja 

tannarxi hisoblab chiqarilgan foizga ko‘paytiriladi va korrektirovka qilinishi lozim bo‘lgan summa 

aniqlanadi. 

Mahsulotlar reja va haqiqiy tannarxlari o‘rtasidagi tafovutlarning jami ma’lumotlari ekin 

turlari (bir xil ekin guruhlari) bo‘yicha «Dehqonchilik mahsulotlari ishlab chiqarish xarajatlari va 

mahsulot chiqishini hisobga olish qaydnomasi»

10

ga o‘tkaziladi.