Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \


 Bog‘dorchilik va uzumchilik mahsulotlarining tannarxini hisoblash



Download 4,92 Mb.
Pdf ko'rish
bet271/495
Sana31.12.2021
Hajmi4,92 Mb.
#272029
1   ...   267   268   269   270   271   272   273   274   ...   495
Bog'liq
ZOjLPwINQ2gRdjqUOx4OqsGUaFN6rWtkE5NjqZFA

11.3.6. Bog‘dorchilik va uzumchilik mahsulotlarining tannarxini hisoblash 

Meva-sabzavotchilik  shirkat  xo‘jaliklari  tugatilib,  ular  negizida  ixtisoslashgan  fermer 

xo‘jaliklari tashkil etilishi natijasida bog‘dorchilik va uzumchilik sezilarli darajada rivojlanmoqda. 

Ishlab chiqarishni samarali boshqarish, xususan, mahsulotlar tannarxini to‘g‘ri shakllantirish va 

uning dinamikasini nazorat qilish, norma va normativlarning haqqoniyligini baholash, tannarxni 

pasaytirish imkoniyatlarini aniqlash, mahsulotlarga baho belgilash hamda uni tezkor qayta ko‘rib 

chiqish  masalalarini  ta'minlaydigan  tannarx  hisoblash  uslubini  shakllantirish  lozim.  Bu  borada 

professor  N.Yu.Jo‘raev  haqli  ta'kidlagan:  “Mahsulotlar  tannarxini  hisoblash  uchun  har  bir 

mahsulot  turini  ishlab  chiqarish  samaradorligini  ishonchli  aniqlashga  imkon  beradigan  uslub 

zarur”


9

Darhaqiqat,  har  bir  muayyan  sharoit  uchun  tannarx  hisoblashning  maqsadga  muvofiq 



uslubi  zarur.  Masalan,  hajmi  nisbatan  kichik  meva-sabzavotchilik  fermer  xo‘jaliklarida  bog‘lar 

maydoni unchalik katta bo‘lmasdan, asosan bir turdagi meva etishtiriladi. Shuning uchun ushbu 

tarmoq xarajatlari bitta –“Bog‘dorchilik” analitik schotida butunligicha hisobga olinishi mumkin. 

Ushbu  analitik  schotda  bog‘larni  parvarishlash,  hosilni  yig‘ishtirish  va  hosil  yig‘ishtirilgandan 

so‘ng hisobot  yili oxirigacha bog‘da bajariladigan ishlar, barcha turdagi daraxtlar va butazorlar 

bo‘yicha  parvarishlash  hamda  hosilni  yig‘ishtirish  xarajatlari  aks  ettiriladi.  Natijada,  bunday 

fermer  xo‘jaliklarida  bog‘dorchilik  mahsulotlari  bir  sentnerining  tannarxi  bir  butunligicha 

hisoblanadi. Buning uchun barcha xarajatlar kirimga olingan mahsulotlarning umumiy miqdoriga 

(ularni  turlarga  ajratmasdan)  bo‘linadi.  Masalan,  fermer  xo‘jaligida  hisobot  yilida  xarajatlar 

6510000  so‘mni  tashkil  etib,  186  sentner  mahsulot  kirim  qilingan.  Bunda  bog‘dorchilikdan 

olingan 1 sentner mahsulotning haqiqiy tannarxi:  

6510000:186=35000 so‘m. 

Bog‘dorchilik  mahsulotlarining  har  bir  turi  bo‘yicha  alohida  tannarx  hisoblash  zarur 

bo‘lganida  xarajatlar  har  bir  mahsulot  turining  bozor  bahosi  bo‘yicha  aniqlangan  umumiy 

qiymatidagi ulushiga mutanosib taqsimlanishi mumkin. Agar bog‘dorchilik xarajatlari 26354000 

so‘m  bo‘lib,  olingan  barcha  mahsulotlarning  bozor  bahosi  bo‘yicha  qiymati  63540000  so‘mni 

tashkil etsa, u holda taqsimlash koeffitsienti quyidagicha aniqlanadi: 

26354000:63540000=0,4147 

So‘ngra  har  bir  mahsulotning  bozor  bahosi  bo‘yicha  qiymatini  ushbu  koeffitsient 

(0,4147)ga  ko‘paytirish  yo‘li  bilan  mahsulot  turiga  tegishli  xarajat  summasi  aniqlanadi. 

Aniqlangan summa ushbu ekin turidan olingan mahsulot miqdoriga bo‘linib, har bir mahsulot turi 

birligining haqiqiy tannarxi hisoblanadi. 

Agar  bog‘ning  qator  oralariga  sabzavot  ekilgan  bo‘lsa,  u  holda  ushbu  ekinlar  bo‘yicha 

barcha  xarajatlar  alohida  “Sabzavotchilik”  analitik  schotida  aks  ettirilib,  bog‘dorchilik 

xarajatlariga qo‘shilmaydi. Voyaga yetmagan va foydalanishga qabul qilinmagan yosh bog‘lardan 

meva  va  rezavor  mevalar  olinganda,  ular  sotish  mumkin  bo‘lgan  baholarda  qabul  qilinishi 

mumkin.  Ushbu  baho  summasidan  yosh  bog‘larni  parvarishlash  xarajatlari  chegirib  tashlanadi. 

Natijada, yosh bog‘lardan olingan mahsulot tannarxi ularni parvarishlash va hosilni yig‘ishtirish 

xarajatlaridan oshib ketmasligi mumkin (11.7-jadval). 


Download 4,92 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   267   268   269   270   271   272   273   274   ...   495




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish