Microsoft Word 03 Kishlok xujaligida buxalteriya xisobi va solikka tortish \

Bahorgi issiqxonada yetishtirilgan mahsulotlar tannarxini kalkulyatsiyalash 

Ekin turlari 

Ko‘rsatkichlar 

Bodring 

Pomidor 

Barra piyoz 

Hammasi 

yer maydoni, m

2 

1000 

1100 

1000 

3100 

Vegetatsiya davri, kun 

120 

100 

42 

X 

Kvadrat-metr kunlar 

12000 

111000 

42000 

272000 

Bevosita  xarajatlar  (urug‘lik-ko‘chat 

va h.) 

80000 

58000 

194000 

332000 

Bilvosita (taqsimlanadigan) xarajatlar 

- 

- 

- 

4129500 

1kv.m tannarxi, so‘m 

- 

- 

- 

1332 

Xarajatlarning 

ekin 

turlariga 

taqsimlanishi 

1800000 

1700000 

629500 

4129500 

Jami xarajat, so‘m 

1880000 

1758000 

823500 

4461500 

Olingan mihsulot, kg 

1253 

976 

1830 

X 

1kg mahsulot tannarxi, so‘m 

1500 

1801 

450 

X 

 

Issiqxonalardan olingan mahsulotlar standart va nostandart mahsulotlarga ajratilib, kirim 

qilinadi. 

Nostandart  mahsulotlar  mavjud  bo‘lganida  xarajatlarni  ushbu  sifat  guruhlari  o‘rtasida 

(ularning  tannarxini  alohida  hisoblash  maqsadida)umum  belgilangan  tartibda,  ya'ni 

mahsulotlarning  bozor  bahosi  bo‘yicha  aniqlangan  qiymatiga  mutanosib  amalga  oshiriladi. 

Ta'kidlash  joizki,  qishki  issiqxonalarda  yil  oxiriga  tugallanmagan  ishlab  chiqarish  summalari 

qolishi mumkin. Bu holda uni aniqlash va shu bilan barcha xarajatlarni olingan mahsulotlar va yil 

oxiriga o‘stirishda mahsulotlar o‘rtasida taqsimlash zarurati vujudga keladi. Tugallanmagan ishlab 

chiqarishni  baholash  umum  belgilangan  tartibda  amalga  oshiriladi,  ya'ni  vegetatsiya  jurnali 

ma’lumotlariga muvofiq parvarishlanayotgan ekinlar bo‘yicha kvadrat-metr-kunlar soni va ekish 

Materiallari  qiymati  hisob-kitob  qilinadi.  Shunga  asosan  tugallanmagan  ishlab  chiqarishga 

taalluqli xarajatlar aniqlanadi. 

Sabzavot  mahsulotlari  yetishtirish  uchun  parniklardan  foydalanilganda  issiqxonalardagi 

kabi, urug‘lik va ko‘chat Materiallari qiymati bevosita parvarishlanayotgan ekinlarga olib boriladi. 

Qolgan xarajatlar esa rom-kunlar soniga mutanosib taqsimlanadi. 

Rom-kunlar mazkur ekin turi uchun ishlatiladigan romlar sonini uning vegetatsiya davri 

(kunlar  soni)ga  ko‘paytirish  yo‘li  bilan  aniqlanadi.  Parniklarda  yil  davomida  romooborotlar 

bo‘lishi mumkin. Shuning uchun amaldagi qoidalarda taqsimlanadigan xarajatlarni yil bo‘yicha 

umumiy yillik va siklli xarajatlar bo‘yicha ajratish ko‘zda tutilgan. 

Siklli xarajatlarga tuproq tashib keltirish,parniklarni bioyoqilg‘i bilan to‘ldirish va boshqa 

xarajatlar  kiradi.  Ular  faqat  ramooborot  yetishtirilgan  mahsulotlarga  tegishli  bo‘ladi  (odatda,  1 

maygacha bo‘lgan davrda). Bu ko‘proq ko‘rsatilgan davrdan so‘ng tabiiy issiqlik yetarli darajada 

bo‘lishi  va  keyingi  romooborotlarda  bioyoqilg‘idan  foydalanishga  zarurat  yo‘qligi  bilan 

izohlanadi. 

Yillik xarajatlar - bu tegishli ekinlarni parvarishlash bilan bog‘liq sarf-xarajatlar. Ular har 

qanday romooborotga bir xil me’yorda olib boriladi. 

Shunday  qilib,  parniklarda  birinchi  romooborotda  sabzavot  mahsulotlari  yetishtirish 

bo‘yicha  umumiy  xarajatlar  summasi  bevosita,  siklli  va  umumiy  yillik  xarajatlarga,  keyingi 

romooborotlarda yetishtirilgan mahsulotlarga doir xarajatlar bevosita va umum yillik xarajatlarga 

bo‘linadi. Parnikda yetishtirilgan sabzavot mahsulotlari tannarxini hisoblash metodikasini fermer 

---

 

xo‘jaligi misolida ko‘rib chiqamiz (11.5-jadval).