Microsoft Word 01 Kishlok xujalik ishlab chikarish iktisodiyoti

9.9. Mehnat resurslaridan foydalanish samaradorligini oshirish imkoniyatlari 

 

Qishloq  xo’jaligida  mehnat  resurslaridan  foydalanish    samaradorligini  baholash  uchun 

ko’rsatkichlar sistemasidan foydalaniladi. Bu ko’rsatkichlar 3 guruhga bo’linadi: 

1. Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishiga mehnat resurslarini jalb qilish darajasi; 

                                                 

6

 Ражабов Р.Қ. Иқтисодиётни эркинлаштириш шароитида агроресурслар бозори мувозанати ва ишлаб 

чиқаришнинг самарадорлиги. Иқт.фан.доктори диссертация автореферати. 2006 йил.Т:. 16 бет. 

---

 

 

211 

 

2. Ish kuchidan ish vaqtida to’liq foydalanish; 

3. Ish kuchidan foydalanish samaradorligi; 

1-  va  2-guruh  ko’rsatkichlar  mehnat  resurslaridan  ekstensiv  foydalanish    darajasini 

xarakterlaydi. 3-guruh ko’rsatkichlar esa mehnat resurslaridan intensiv foydalanishni xarakterlaydi. 

Qishloq xo’jaligi ishlab chiqarishiga mehnat resurslarini jalb qilish  darajasini xarakterlaydigan 

ko’rsatkich mehnat resurslaridan foydalanish koeffisiyenti(MRFK)dir. 

U o’rtacha yillik xodimlar sonini mavjud mehnat  resurslari  miqdoriga bo’lib hisoblanadi. 

 

MRM

O`rYXS

MRFK 

  

=

 

 

Ish kuchidan ish vaqtida to’la foydalanishni aks ettiradigan ko’rsatkichlar quyidagilar: 

a) haqiqatda 1 xodim tomonidan ishlangan kishi/kunlari miqdori – HIKK (o’rtacha me’yorda 

285 kun). 

 

O`rYXS

k/k

 

Jami

HIKK 

  

=

 

 

b) Ish kuchidan foydalanish koyeffisiyenti (IKFoy.K). 

Haqiqatda yil davomida  bajarilgan  kishi-kunlari  miqdorini me’yordagi mumkin bo’lgan ish 

vaqti fondiga nisbati bilan topiladi: 

 

Mk/k

Xk/k

IKFoy.K 

  

=

 

 

v) Ish kuchidan foydalanishning to’liq  koeffisiyenti (IKFoyTK).  Haqiqatdagi sof ish vaqtini 

(k/s) mumkin bo’lgan ish vaqti fondiga nisbati  bilan topiladi (7-soatlik ish kunida): 

 

MBIV

SIV(k/s)

IKFoyTK 

  

=

 

 

g)  Ish kuchidan foydalanishning umumiy koeffisiyenti (IKFoyUK). 

IKFoyK ni IKFoyTK ga ko’paytirib topiladi. 

 

IKFoyTK;

*

IKFoyK

IKFoyUK 

  

=

 

 

Ish  kuchidan  foydalanishning  samaradorligini  umumlashtiruvchi  ko’rsatkich  mehnat 

unumdorligi hisoblanadi.