Microsoft Word ìàíáà ëàò ëåê. doc

1.3. 
Manbalar turlari 
Tarixiy manbalarni, ularning umumiy xarakteri, wtmishni wzida aks ettirishga 
qarab quyidagi olti asosiy guruh’ga bwlish mumkin. 
 
1.3.1. 
Moddiy (ashёviy) manbalar 
Malumki, kishilik jamiyati tarixi qariyb 40 ming yillik davrni wz ichiga oladi, 
lekin ёzuv paydo bwlganiga esa kwp vaqt wtganicha ywq. 
 
Masalan, tsivilizatsiyaning ilk wchoqlaridan biri bwlmish Markaziy Osiёda 
dastlabki ёzuv arameycha xat negizida taxminan eramizdan avvalgi birinchi ming 
yillik wrtalarida paydo bwlgan. Xat tarixchisi Erkin Oxunjonovning malumotiga 
kwra, yurtimizda arab istilosiga qadar wn sakkiz ёzuv turi mavjud bwlgan ekan. 
Lekin, afsuski, kwh’na tariximizni wzida aks ettirgan ёzma  ёdgorliklarning katta 
qismi bizning zamonamizgacha etib kelmagan. Ularning kwpchiligi bosqinchilik 
urushlari vaqtida, qolaversa tabiiy ofatlar oqibatida ywq bwlib ketgan. 
 
İlk tarixning ayrim lavh’alari  wtmishdan qolgan va insonning ijtimoiy 
faoliyati bilan bog’liq bwlgan moddiy ёdgorliklarda, aniqrog’i ularning bizgacha 
saqlangan qoldiqlari etib kelgan. 
 Xullas, 
moddiy 
(ashёviy) manba deganda ibtidoiy odamlar istiqomat qilgan 
va dafn etilgan joylar, ularning meh’nat va urush qurollari, bino va turli inshootlar 
(qala va qasrlar, h’ammomlar va karvonsaroylar, h’unarmandchilik ustaxonalari 
h’amda suv inshootlari va boshqalar)ning qoldiqlari, uy-rwzg’or buyumlari va zeb-
ziynat taqinchoqlari tushuniladi. Moddiy ёdgorliklarni qidirib topish va wrganish 
ishlari bilan arxeologiya ilmi (yunon, arxeo -qadimiy, logos – ilm; wtmish 
h’aqidagi ilm; kishilik jamiyatining uzoq wtmishni wrganuvchi ilm, 
qadimshunoslik) shug’ullanadi. 
 
 
 

---

 
4