“Meyorlashtirish asoslari” fanidan ma’ruzalar matni

T
dv
=T
op
+T
xk
+T
dsh
+T
tt 
Bu yerda: 
T
dv
 –
donabay vaqt me’yori; 
T
op 
–
operativ vaqt; 
T
xk
 –
ish joyiga xizmat ko‘rsatish vaqti; 
T
dsh
 –
dam olish va shaxsiy ehtiyojlar vaqti; 
T
tt
 –
tashkiliy-texnik tanaffuslar vaqti. 
Birlik mahsulot uchun donabay vaqt me’yori esa donabay vaqt me’yoridan 
tayyorlovchi-yakunlovchi vaqti sarfi miqdori hisobiga farq qiladi, ya’ni shunga 
vaqt miqdoriga ko‘proqdir. 
Buni quyidagi formula asosida izohlash mumkin: 
T
dsh
=T
dv
+(T
tya
/n)=T
op
+T
xk
+T
dsh
+T
tt
+(T
tya
/n)
Bu yerda: 

---

37 
T
tya
 –
tayyorlovchi yakunlovchi vaqt; 
n –
partiyadagi mahsulotlar soni. 
Qo‘l ishlarida donabay vaqt me’yori quyidagi qo‘rinishda bo‘lishi mumkin: 
T
dv
= T
op
+T
xk
+T
dsh
 
Mehnat me’yorlarining turlaridan biri bo‘lgan mahsulot ishlab chiqarish 
me’yori bu – ish vaqti birligi (soat, smena) mobaynida ishlab chiqarish uchun 
belgilangan mahsulot yoki ish miqdoridir. 
Bitta jihoz uchun belgilangan mahsulot ishlab chiqarish me’yori mashina 
unumdorligi me’yori deyiladi. 
Smenali mahsulot ishlab chiqarish me’yori quyidagi formulalar asosida 
aniqlanishi mumkin: