Mexanik hodisalar jismlarning muvozanati oddiy mexanizmlar

Amaliy topshiriq
Sharsimon shakldagi kolbani olib, suvga to‘ldiring va uning Quyosh 
nurlarini to‘plash xususiyatini kuzating.
1. Inson qanday qilib ko‘radi?
2. Yorug‘lik hodisalari haqida Beruniy va Ibn Sino aytgan fi krlarining  qay 
darajada to‘g‘riligi haqida o‘ylab ko‘ring.
• 
Markaziy Amerikada Anableps degan baliq bor. U suvda ham, 
quruq likda ham bir xil ko‘rsa kerak. Chunki u suv yuzida katta 
ko‘zlari 
ning yarmi suvda, yarmi havoda bo‘lgan holatda suzib 
yuradi.

---

141
48-MAVZU
YASSI KO‘ZGU
Ko‘zguga qaramagan odam bo‘lmasa kerak. Unga qarab nimani 
ko‘ramiz? Ko‘z 
guda biz o‘z ak 
simizni va atrofi mizdagi  buyumlarni 
ko‘ramiz. Ko‘zgudagi tasvir o‘l chamlari, buyumlar o‘lchami bilan bir xil 
bo‘ladi. Ko‘zguga yaqin lashsak, tasvir ham yaqin lashadi, uzoqlashsak tasvir 
ham uzoqlashadi. Demak, tasvir ko‘zguning yuzida emas, balki ichkarisida 
hosil bo‘ladi. Buning sababi nimada? Bir tomoni kumush bilan qoplangan 
shisha plastinaga ko‘zgu deyiladi. Narsa, buyumlardan qaytgan yorug‘lik 
ko‘zguga tushadi va uning kumushlangan qatlamidan qaytadi. Yorug‘likning 
qaytish qonunidan foydalanib, yassi ko‘zguda 
tasvir hosil qilishni ko‘raylik (102-rasm). Tasvir 
hosil qilish uchun buyumdan ikkita nurni ko‘zguga 
yo‘nal tiriladi. Bu nurlar ko‘zgu yuzasidan qaytish 
qonuniga rioya qilib qaytadi. Qaytgan nurlarni 
teskari tomonga davom ettirilsa, buyum tasviri 
ko‘zgu orqasida hosil bo‘ladi. Agar tasvirdan ko‘zgugacha va ko‘zgudan 
buyumgacha bo‘lgan masofalar o‘lchansa, ular teng bo‘lib chiqadi.
Ko‘zgudagi  aksimizga  qarab,  unga  o‘ng  qo‘limizni  uzatsak,  aksimiz 
chap qo‘lini uzatadi. Demak, yassi ko‘zguda chap tomon bilan o‘ng 
tomonning o‘rni almashinib ko‘rinadi. Ko‘zgudagi buyum o‘zidan nur 
chiqarmaydi. Shu sababli tasvirni mavhum tasvir deyiladi.
Shunday qilib, buyumning yassi ko‘zgudagi tasviri mavhum, to‘g‘ri,