Mexanik harakat va uning nisbiyligi. Vektorlar haqida tushuncha. Reja

Vektorlari orasidagi burchak α ga teng

=

Harakatlarni qo’shish

Bir tomonga yo’nalgan bir nechta harakatdan iborat bo’lgan murakkab harakatda bosib o’tilgan (natijalovchi harakatning) yo’l quyidgicha aniqlanadi

s=s1+s2+s3+…+sn

Agar yo’nalishlari turlicha bo’lsa ko’chish quyidagicha aniqlanadi

Harakatni tashkil etgan harakatlar tekis harakatlardan iborat bo’lsa natijaviy harakat tekis harakatdan iborat bo’ladi va natijaviy harakat yo’li vaqtga to’g’ri mutanosib ravishda o’sadi.Natijaviy harakat tezligini hisoblab chiqarish uchun ifodaning har bir hadini to’la harakat vaqtiga bo’lamiz:

Harakatni tashkil etgan harakatlar tekis harakatlardan iborat bo’lsa natijaviy harakat tekis harakatdan iborat bo’ladi va natijaviy harakat yo’li vaqtga to’g’ri mutanosib ravishda o’sadi.Natijaviy harakat tezligini hisoblab chiqarish uchun ifodaning har bir hadini to’la harakat vaqtiga bo’lamiz:

Tezliklarni qo’shishning klassik qonunini

• Tashkil etuvchi harakatlar tezliklari ekanligini inobatga olsak quyidagi tenglikka ega bo’lamiz:

Natijalovchi harakatning tezligi tashkil etuvchi harakatlar tezliklarining vektor(geometrik) yig’indisiga teng.

Mustahkamlash

NAZORAT SAVOLLARI

1.Jismlarni erkin tushishi nima deb ataladi?

2.Erkin tushayotgan jismlar qanday tezlanish bilan harakat qiladi?

3.Erkin tushayotgan va yuqoriga tik otilgan jismlar uchun yo’l va tezlik formulalarini yozing.

4.Jismlarni Oyda tushishi nima bilan farq qiladi?

5.Erkin tushish tezlanishning qiymati nimalarga bog’liq?

 

Skalyar kattaliklar deb qanday kattaliklarga aytiladi? Misollar keltiring.
2.Vektor kattaliklar deb qanday kattaliklarga aytiladi? Misollar keltiring.
3.Vektor kattaliklarni qo’shishning parallelogramm va uchburchak usulini misollar yordamida tushuntiring.
4.Vektorlar qanday ayriladi?
5.Berilgan o’q yo’nalishida vektor proyeksiyasi qanday olinadi?