Mexanik harakat haqida

IV bob.

HARAKAT QONUNLARI

Oldingi darslarda har bir harakat nisbiy ekanligini bilib oldik. Bitta harakatning unga olib keluvchi sabablari bilan o‘zaro bog‘liqligi turli sa- noq sistemalarda ko‘rilganida, bir-biridan keskin farq qiladigan natijalar olinadi. Harakat va uning sabablari orasidagi bog‘liqlik ba’zi bir sanoq sistemalariga nisbatan ko‘rilganida esa juda sodda ko‘rinishga ega bo‘lar ekan. Bunday sistemalardan biri, masalan, Yer. Shu sababli dinamikani o‘rganishda Yerni sanoq sistemasi deb olsak bo‘ladi.

Dinamikaning asosiy qonunlari uchta bo‘lib, ular harakat qonunlari deyiladi. Ingliz olimi Isaak Nyuton tomonidan 1687-yilda e’lon qilingan bu qonunlar insoniyatning ko‘p asrlik tajribasi natijalarini umumlashtirdi va yangi pog‘onaga olib chiqdi. Dinamikaga oid bilimlarning bir tizimga tushirilishi va foydalanish uchun qulay bo‘lgan matematik ko‘rinishda ifo- dalanishi fan va texnika rivojiga katta turtki bo‘ldi. Bu qonunlar uning sharafiga Nyuton qonunlari deb ataladi.