Мевачилик ва сабзавотчилик

11-jadval
O‘simliklarni oziqlanish maydoni qalinligi va hosildorligini aniqlash

Ekish usuli	Ekin	Qatorlar yoki lentalar orasi (r)	Lentadagi qatorlar orasi (m)	Qatordagi o‘simliklar oralig’i (l)	Uyadagi o‘simliklar soni (ch)	Lentadagi qatorlar soni (ch)	Bir tup o‘simlikning oziqlanish maydoni m/kv (p)	Har bir gektardagi o‘simliklar soni N=10000/(P)	Bitta o‘simlikning o‘rtacha hosildorligi, kg	Hosildor lik, t/ga
Qatorlab va kvadrat usulda	Ertagi karam	70		30	1
	Kechki karam	70		50	1
	Baqlajon	60		50	1
	Baqlajon	70		40	1
	Qalampir	60		30	1
	Kartoshka	70		25	1
	Kartoshka	70		35	1
Kvadrat uyalab va to‘g’ri burchakli uyalab ekish	Kartoshka	70		70	2
	Kartoshka	60		60	2
	Qalampir	70		60	2
	Baqlajon	70		70	3
	Baqlajon	90		90	2
	Baqlajon	70		70	3
	Baqlajon	90		90	2
Lenta usulda ekish	Piyoz	40	15	10	10	3
	Piyoz	40	20	9	1	2
	Piyoz	30	15	8	1	2
	Sabzi	40	10	7	1	3
	Sabzi	40	20	8	1	2
	Bodring	120	60	35	1	2
	Pomidor	140	70	40	1	2
	Qovun	210	70	60	1	2
	Tarvuz	270	90	70	1	2
Lentasimon uyalab qo‘shqatorlab ekish	Qovun	210	70	70	2	2
	Tarvuz	280	70	70	2	2
	Tarvuz	270	90	90	2	2
	Qovun	360	90	90	2	2

Nazorat savollari:
1. Sabzavotlarni ekish sxemasi qanday omillarga muvofiq aniqlanadi?
2. Qisqa va uzun palakli sabzavotlar (kartoshka, karam, bodring va kabachka) qanday sxemalarda ekiladi?
3. Gektardagi o‘simliklar sonini ko‘p yoki kam bo‘lishini qanday ko‘rsatkichga asosan aniqlanadi?


8- LABORATORIYA mashg’ulot:
Himoyalangan joylarda ko‘chat yetishtirishga oid hisoblashlar.


Ishdan maqsad: Ochiq yerga sabzavot ko‘chatlarini etishtirish uchun talabalarni himoyalangan joy maydoniga, ko‘chat, biologik yoqilg’ilar va tuproq aralashmasiga talabni aniqlashga o‘rgatish.
Masalaning qo‘yilishi: Parnik va issiqxoia maydoniga talabni hisoblash. Ko‘chat o‘stirish uchun zarur bo‘ladigan parnik va teplitsalar maydoni ochiq dala hamda teplitsalarga sabzavot ko‘chatlari o‘tkazish rejasiga va ko‘chatning oziqlanish maydoniga bog’liqdir.
Hisoblashlarda kattaligi 160x106 sm li romning ostidagi maydoni 1.5 m² deb, kattaligi 213x107 sm li rom ostidagisini esa 2 m² deb qabul qilinadi.
Ishni bajarish uchun namuna
Berilgan topshiriqni har bir talaba mustaqil ravishda bajaradi. Talabalar metodik ko‘rsatmalardan foydalanib, reja ko‘rsatkichlariga qarab, issiqxona maydoniga talab qilinadigan bioyoqilg’i va tuproq aralashmasini aniqlash yuzasidan bir qator hisob kitoblarni bajaradilar.
1. Ko‘chat o‘stiriladigan teplitsa maydoniga bo‘lgan talabni aniqlash talabalar 5 shakl bo‘yicha xisoblarni bajaradilar. Zarur uslubiy mahlumotlar o‘kuv qo‘llanmadan olinadi (Sabzavotchilikdan amaliy mashg’ulotlar, 1983, 187-196 betlar).
2. Talabalar ko‘chat o‘stirish uchun talab qilinadigai biologik yonilg’i va tuproq- aralashmasini aniqlashlarni 6 shakldagi ko‘rsyatkichlar bo‘yicha bajaradilar.
Hisoblash uchun zarur mahlumotlarni o‘quv ko‘rsatmadan oladilar.
Topshiriqni bajarish uchun kerakli materiallar va jihozlar
“Sabzavotchilikdan amaliy mashg’ulotlar” 1983 y o‘quv qo‘llanmada keltiriladi.
5. Plyonka ostida ertagi sabzavotlar olishda nav, relg’ef, ekish muddati, parvarishlash usullarining o‘rnini belgilang?

9-jadval
Ko‘chat o‘stiriladigan parnik issiqxona maydoniga bo‘lgan talabni aniqlash yuzasidan hisobot

Ochiq yer o‘tqazish talabi

Urug’ va ko‘chat o‘stirish

Ko‘chat o‘stirish

Ekinlar

Maydoni, ga

1 ga uchun ko‘chat olishga ketadi-gan urug’

Har 1 romga yoki har bir m/kv teplitsaga urug’ ekish normasi, g

Ko‘chat olish uchun zarur romlar yoki m/kv hisobidagi teplitsaga bo‘lgan talab

Oziqlanish maydoni, sm,kv

O‘simlikning qalinligi, dona

1 ga ketadigan ko‘chatga talab dona

Har 1 romdan yoki m/kv dan chiqadigan romlar to‘liq yaroqli ko‘chat dona

1 ga

Barcha maydonga

Daladagi o‘simlik-lari

Parnik yoki teplitsa-dagi ko‘chatlar

Har bir ga dalada

Har 1 rom yoki har 1m da ko‘chat o‘stirilganda

Parnik

Ertagi karam

20

Ertagi pomidor

15

O‘rtagi pamidor

25

Baqlajon

10

Qalampir

5

Ko‘chat yetishtiriladigan issiqxonalar

Ertagi karam

Ertagi pomidor

O‘rtagi pamidor

Baqlajon

Qalampir